اسدآباد یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران و در استان همدان است. این شهر مرکز شهرستان اسدآباد می‌باشد. زبان مردم اسدآباد ترکی و فارسی و در برخی از روستاها کردی و لری می‌باشد که در نوع خود از نظر تنوع گویش، قابل توجه می‌باشد. دانشگاه سیدجمال الدین اسدآبادی در این شهر واقع شده‌است.
اسد اباد تحریف شده نام اسا اباد است در کتاب حدود العالم ذیل منطقه جبال در نوشته است اسااباد کرمانشاهان و مرج شهرکهایی اند بر ره حجاج انبوه و ابادان اسا به زبان پارسی باستان به معنی اسب است و به احتمال بسیار از انجا که کنار مرج است جایگاه پرورش اسب های شاهی بوده. تعدادی از ایل ترک زبان افشار در زمان سلجوقیان به این منطقه کوچ کردند و سپس نادر شاه افشار گروه دیگری از افشارها را به این منطقه وارد کرد به همین علت به اسدآباد افشار نیز معروف است اسدآباد شهری است که به فرمان سعدوقاص تقریباً در محل امروزی شهر بنام سعدآباد بنا شده. سعد وقاص به این مناطق نیامد و تا تیسفون بیشتر نیامده در جنگ نهاووند نیز نعمان بن مقرن و حذیفه سردار سپاه بودند و نه سعد دقیق تحقیق کنید - که همین اسدآباد کنونی می‌باشد. نام کاخ سعدآباد مجاور خیابان اسدآباد (نیاززاده امروزی) حاصل گذر شاه وقت از این شهرستان می‌باشد و برگرفته از نام این شهر می‌باشد.
این شهر از گذشته یکی از مناطق آباد و سرسبز ایران بوده است و به «آدراپانا» شهرت داشته است. پس از فتح این منطقه توسط «سعد وقاص» از فرمانروایان مشهور عرب در فتوحات اسلام، این منطقه به «سعدآباد» و پس از آن به «اسدآباد» شهرت یافت.
اسدآباد، شهری است در غرب استان همدان. شاید اسدآباد به لحاظ ترکیب جمعیتی در ایران کم‌نظیر باشد. در محدودهٔ این شهرستان روستاهای همجواری هستند که متعلق به دو گروه زبانی متفاوت می‌باشند. مردم شهرستان اسدآباد به زبان‌های مختلف کردی، ترکی، فارسی و همچنین لری و لکی صحبت می‌کنند. بعد از انقلاب ، مهاجرت آذری‌ها و کردها روستاهای مجاور به این شهر سرعت بیشتری گرفته، عموماً اهالی هر روستا در یکی از محله‌های حاشیه شهر و اتفاقاً در منتهی‌الیه مسیر مواصلاتی آن روستا به شهر ساکن شده‌اند. برای مثال اهالی روستای خاکریز در محدوده «چهارراه خاکریز»، اهالی روستای شیرزلی، در ابتدای جاده منتهی به این روستا، واقع در بلوار کشاورز، و به همین ترتیب اهالی روستاهای ترخین آباد، ملحمدره و بیاج در خیابان رفسنجانی، و اهالی روستاهای خنداب و قاسم‌آباد در محله پشت بیمارستان ساکن شده‌اند.
تراکم جمعیتی شهرستان اسدآباد، به نظر بالاتر از متوسط کشور است. روستاهای نسبتاً زیادی در اطراف این شهر پراکنده‌اند. اهالی این روستاها، عمدتاً به زبان کردی و چند آبادی هم به زبان‌های ترکی و لکی صحبت می‌کنند. روستاهای :شهراب ،کَمک علیا، کَمک سفلی، چشمه علی (چهچه قلی)، شمس‌آباد، چارق، آقاجان بلاغی، امین آباد، سمیران، دهنو، مأوا، علی‌آباد، ایوراع، قره بلاغ، محمدآباد (خرطجر)، حسن‌آباد امام، قره کن، قمشانه، پیرملو، ملاولی، دهبور، ده سفید، سوتپه، آهوتپه، طویلان علیا، طویلان سفلی، حیدرآباد و نادرآباد قاسم‌آباد، موسی‌آباد، پیریوسف، کوانج، قوش تپه، دوبراله، حبشی، نصرت آباد، نجف آباد، گاوگدار، صادق آباد، بیتروان، دهنو، و یوسف آباد و لک لک؛ و روستاهای کرد زبان هستند؛ چنارشیخ ،حسین‌آباد و ویرایی (شیرزلی)، لر زبان هستند؛ جنت آباد، گذرکجین، بادخوره، مزرعه بید، دهنوش، دهبزان، خاکریز، چنارعباس خان، ملحمدره، بیاج، هودرج و ترخین آباد، بوجین، سیراوند النجه و گنجه بهراز روستاهای ترک‌زبان هستند. برخی روستاها مانند شهراب، لک لک، آقاجانبلاغی، چارق و … هر دو زبان کردی و ترکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اسدآباد حدود ۱۱۰ جاذبهٔ گردشگری وجود دارد که ۵۲ عدد آن در آثار ملی و حتی جهانی ثبت شده‌است که بعضی از آن‌ها حدود ۶ تا ۷ هزار سال قدمت دارند.
به تازگی در روستاهای ملحمدره و ترخین آبادترلان اقامتگاه‌هایی جهت اسکان مسافر احداث شده‌است. شهرستان اسدآباد ۱۰۰ هزار و ۹۰۱ نفر جمعیت دارد. براساس آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ شهرستان اسدآباد دارای ۳۰ هزار و ۳۸۷ خانوار است که از این تعداد ۱۷ هزار و ۵۸۷ خانوار در شهرها و ۱۲ هزار و ۷۲۱ خانوار در روستاهای اسدآباد زندگی می‌کنند. بافت اصلی شهر شامل چند محله‌است. محله سیدان، محله میدان؛ محله اسلام‌آباد (باغات رحیم خانی)، در گاراژ، قلعهٔ بالا، خیابان سبزه ای‌ها، سرویر، محمود بیگی و سیامکی بعضی از این محله هاست. هنوز آثار خانه‌های قدیمی و کوچه باغ‌ها در بعضی از آن‌ها باقی و پیداست. قدمت قدیمی‌ترین شهرک اسدآباد، به بیشتر از سه دهه می‌رسد. در سالهای گذشته و به تناسب رشد جمعیت این شهر، چند شهرک در اطراف آن ساخته شده‌است. شهرک شهید قندی بزرگترین و قدیمی‌ترین آنهاست. شهرک‌های فرهنگیان، سید احمد، شهرداری و شهید خزائی، به ترتیب اهمیت و جمعیت، شهرک‌های دیگر اسدآباد هستند. اسدآباد به دو بخش پیرسلمان به مرکزیت اجین و مرکزی به مرکزیت اسدآباد می‌باشد. اسدآباد، آجین و پالیز سه منطقه شهری این شهرستان هستند که پالیز به تازگی به شهرهای اسدآباد اضافه شده است.
دشت افشار در اسدآباد از لحاظ کشاورزی بسیار حاصلخیز می‌باشد و انواع محصولات کشاورزی و صیفی جات در آن کشت می‌شود و می‌توان این منطقه را خود کفا دانست. دشت افشار اسدآباد محل زندگی پرنده‌ای کمیاب به نام میش مرغ یا دقداق است.
دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی در شهریورماه سال ۱۳۹۰ با موافقت اصولی از سوی شورای گسترش آموزش عالی با پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی با دو رشته تحصیلی مهندسی کامپیوتر- نرم‌افزار و مهندسی اقتصاد کشاورزی و تعداد ۶۰ دانشجو در فضاها و اماکن استیجاری شروع به فعالیت نمود که در آذر ماه همان سال با ایجاد قطعی آن موافقت گردید. اینک این دانشگاه دارای یک رشته تحصیلی در مقطع ارشد و ده رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی با تعداد حدود ۱۲۰۰ دانشجو در سایت اصلی خود مستقر گردیده‌است. دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اسدآباد یک دانشگاه علوم پزشکی می‌باشد که در سال ۱۳۹۸ در شهر اسدآباد، استان همدان تأسیس شده‌است. در حال حاضر ۴۳۷ دانشجو و ۱۳ استاد در این مرکز مشغول فعالیت می‌باشند. بر اساس تحلیلهای انجام شده این مرکز تاکنون ۸ مقاله علمی در نشریات و همایشهای داخلی منتشر نموده‌است. در سال ۱۳۹۷ پژوهشگران دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اسدآباد بیشترین مقالات خود را با کلیدواژه‌های «بی خطرسازی» و «پسماند عفونی» منتشر نموده‌اند.
شهرستان اسد آباد دارای آب وهوای نیمه خشک سرد بوده و رژیم بارندگی آن از تیپ اقلیم مدیترانه ای است.متوسط بارندگی سالیانه شهرستان حدود ۴۴۰میلیمتر ومیانگین درجه حرارات سالانه آن حدود ۵/۱۲درجه سانتیگراد است .
از ارتفاعات مهم این شهرستان می توان کوه قراولخانه با ارتفاع ۲۶۴۸ متر از سطح دریا را نام برد .پرآب ترین رودخانه اسد آباد رودخانه شهاب آقاجانبلاغی می باشد ،که از ارتفاعات اطراف دشت چهاردولی سرچشمه گرفته و با تخلیه حدود ۲۱میلیون متر مکعب در سال وارد دشت اسدآباد می شود.رودخانه یادشده با نام قره‌چای از دشت اسدآباد با تخلیه سالیانه‌ای حدود ۲۲ میلیون متر مکعب از منطقه اسدآباد خارج می شود و به رودخانه حرم‌رود آران و بعد گاماسیاب می‌پیوندد.««« گاماسیاب از شاخه های اصلی رود کرخه به شمار می آید . رودخانه گاماسیاب در طول شهرستان خرم آباد بنام سیمره نامیده می شود وکلیه رودخانه های شرقی کبیر کوه وتمام رودخانه های لرستان به آن می پیوندد وپس از گذشتن از لرستان در غرب خوزستان جاری وبنام کرخه نامیده می شود وبالاخره به باتلاق هورالعظیم منتهی می گردد.»»» ارتفاع اسدآباداز سطح دریا ۱۶۰۷ متر است.
جاذبه های اسدآباد
حمام گلستان اسدآباد: در محله‌ای کهن از شهرستان اسدآباد به نام «درب کاروانسرا»، یکی از آثار تاریخی ارزشمند ایران کهن قرار دارد که به «حمام گلستان» شهرت یافته است. این میراث گرانبها که به نام‌های دیگری همچون «حمام قدیمی بازار» و «حمام خان» نیز شهرت دارد، از پیشینه‌ای متعلق به حکومت صفویان برخوردار است. این بنای تاریخی از درب ورودی، طاق گنبدی شکل، سربینه، راهروی ورودی، گرمخانه، خزینه‌ی آب سرد، خزینه‌ی آب سرد و ... تشکیل شده است. عمده مصالح به کار رفته در ساخت آن آجر، ملاط گچ، سنگ تراشیده‌ی مرمر و سنگ لاشه است.
مسجد جامع اسدآباد: یکی از کهن‌ترین مساجد ساخته شده در شهرستان اسدآباد، «مسجد جامع» این شهر است که به نام‌های دیگری همچون «مسجد سلطانی» نیز نامیده می‌شود. بنای امروزی مسجد جامع، در اوایل انقلاب اسلامی نوسازی و به شکل مستطیل، ساخته شده است. حضور سنگ‌نبشته‌ای تاریخی که در گذشته درون شبستان قدیمی مسجد قرار داشته است، از دلایل اهمیت و ارزش این مسجد تاریخی است. در عصر حاضر به جز سنگ‌نبشته‌ی مذکور، چهار کتیبهی دیگر به همراه یک سنگ قبر که روی دیوار طاق‌نمایی در قسمت چپ راهروی ورودی به حیاط قرار گرفته است نیز وجود دارد. دو سنگ‌نبسته در مورد فرمان شاه طهماست اول صفوی، یک سنگ‌نبشته در مورد فرمان شاه عباس اول صفوی، یک سنگ‌نبشته در مورد فرمان شاه صفی و کتیبه‌ای نیز در مورد تعمیر مسجد به فرمان شاه سلیمان صفوی است.
کتبیه آقاجان بلاغی اسدآباد: در ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان اسدآباد، در مجاورت روستای «آقاجان بلاغی» کتیبه‌ای تاریخی قرار دارد که به «کتیبهی آقاجان بلاغی» شهرت یافته است. این سنگ‌نبشته در مورد بنای سدی در شهرستان اسدآباد است که در دوران حکومت صفویه در بخشی از رودخانه‌ی «دربند رود» ساخته شده اما امروزه به دلیل گذشت زمان و دلایل مختلف، از بین رفته است. تنها این سنگ‌نبشته روی صخره‌ی کوهستان، چون میراثی ارزشمند برای آیندگان برجای مانده است. با توجه به شعر حک شده روی این اثر تاریخی، به نظر می‌رسد که تاریخ آن به اواسط قرن ۱۰ هجری قمری و سال ۹۵۷ هجری قمری بازمی‌گردد.
موزه مردم شناسی اسدآباد: یکی دیگر از مکان‌های فرهنگی در شهرستان اسدآباد، موزه‌ی مردم‌شناسی این شهرستان است که در آن آثاری از دوران حکومت اشکانیان (خمره‌های قدیمی)، صفویه و دوران معاصر نگهداری می‌شود. همچنین اشیایی از دوران زندگی سید جمال‌الدین اسدآبادی از اندیشمندان و عالمان بزرگ ایران نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده است که می‌توان به اشیایی همچون چراغ، قفل، کرسی، وسایل آشپزخانه، پوشاک و لباس‌های قدیمی، ابزارآلات کشاورزی و قلیان اشاره کرد.
روستای ملهمدره: یکی از نقاط دیدنی و طبیعی در شهرستان اسدآباد، روستای زیبا و گردشگری «ملهمدره» است که در سه کیلومتری اسدآباد، در دره‌های شمال غربی کوه الوند و در دامنه‌ی المابلاغ قرار گرفته است. از زیبایی‌های طبیعی در این روستا، وجود رودخانه‌ای است دیدنی با چشم‌اندازی زیبا که از چهل چشمه سرچشمه می‌گیرد که فضای پیرامون آن برای گردش و تفریح، مناسب خواهد بود. وجه تسمیه این روستا به ملهمدره، رویش گیاهان دارویی در دره‌های سرسبز و مناطق طبیعی آن است که در ابتدا به «مرهمدره» و پس از آن به «ملهمدره» شهرت یافته است. بازدید از این منطقه‌ی زیبا می‌تواند برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی جالب و مطلوب باشد.
بنای یادبود سید جمال‌الدین اسدآبادی: در محله‌ی سیدان شهرستان اسدآباد، بنای یادبود «سید جمال‌الدین اسدآبادی» (این بنا در منزل قدیمی سید جمال‌الدین جای دارد)، قرار دارد. بنای یادبود به صورت سنگی است که روی آن با خط زیبای نستعلیق چنین نوشته شده است «سید جمال‌الدین اسدآبادی تولد در کوی سیدان اسدآباد ۱۲۵۴ هجری برابر با ۱۲۱۷ خورشیدی= ۱۸۳۸ میلادی. درگذشت در استانبول ترکیه ۱۳۱۴ هجری برابر ۱۲۷۴ خورشیدی= ۱۸۹۵ میلادی. از جمله پیشقدمان حرّیت و آزادی ایران بود. مبارزات دلیرانه‌اش با عمال استبداد ثبت تاریخ و کوشش‌های پیگیرش در راه اتحاد و اتفاق ملل مسلمان مشهور آفاق است» این سنگ یادبود از طرف انجمن آثار ملی ایران تهیه و در منزل ایشان، نصب شده است. ساختمان منزل سید جمال‌الدین در سالهای گذشته تخریب و امروزه عمارتی جدید را احداث کرده‌اند که می‌توان روبروی آن، سنگ قبرهایی را مشاهده کرد که به نظر می‌رسد متعلق به اقوام ایشان است. جالب است بدانید که این ساختمان امروزه به عنوان موزه‌ی مردم‌شناسی اسدآباد، مشغول به فعالیت است.
تالاب امامزاده پیرسلمان: در ۱۵ کیلومتری غرب شهرستان اسدآباد، پدیده‌‌ای طبیعی به نام «تالاب امامزاده پیرسلمان» قرار دارد. وجه تسمیه این اثر، به دلیل مجاورت آن با آرامگاه امامزاده پیرسلمان است. در نزدیکی این تالاب، چشمه‌های آب معدنی شیرین نیز مشاهده می‌شود. همچنین این منطقه‌ی تفریحی، زیارتی، کشاورزی و دامداری، زیستگاه پرندگان مهاجری از جمله کشیم کوچک و چنگیز نوک سرخ است. آبزیانی همچون ماهی سیاه، کولی ماهی و مارماهی نیز در آن زندگی می‌کنند. دو فصل بهار و تابستان، بهترین زمان بازدید از این جاذبه‌ی زیبای طبیعی است.
آب‌انبار شاه عباس اسدآباد: در مرکز محله‌ی درب کاروانسرای شهرستان اسدآباد، آب‌انباری قدیمی و تاریخی به نام «آب‌انبار شاه عباس» وجود دارد که به شکل هندسی مستطیل احداث شده است. به نظر می‌رسد، پیشینه‌ی ساخت این بنا متعلق به دوران حکومت صفویان است و با توجه به کتیبه‌ای که در گذشته در این آب‌انبار قرار داشته است، احتمالا در اواخر قرن ۱۲ هجری قمری مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است.
پل شکسته خسروآباد: پل شکسته خسروآباد مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان اسدآباد، بخش مرکزی، روستای خسروآباد در مسیربزرگراه کربلا و جاده اسدآباد-کنگاور واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این پل بر روی رودخانه قره چای با چهار طاق بنا شده، جنس بنا آجری و از ملات ساروج استفاده شده‌است.
صنايع دستي اسد اباد : حصیر‌بافی، گلیم‌بافی، قالیبافی، ریسمان‌ریسی، سبد‌بافی، بادبزن‌بافی، جاروبافی، سکه دوزی و بلوچی دوزی
...................................
آرشیو
