سوپرلیگ اروپا؛ جدال غول‌ها در رقابتی مهیج یا مرگ لیگهای اروپایی؟
برنامه‌ریزی برای "سوپرلیگ فوتبال اروپا"، یک لیگ با حضور بزرگ‌ترین باشگاه‌ها که "لیگ برتر اروپا" هم به آن گفته می‌شود، وارد مرحله تازه‌ای شده است. بانک آمریکایی جی‌پی مورگان از قرار معلوم قصد دارد میلیاردها یورو در راه‌اندازی چنین لیگی سرمایه‌گذاری کند.
در ماه اکتبر بود که برای اولین بار برخی رسانه‌ها از اولین جزییات این لیگ پرده برداشتند. بر اساس آن ۱۶ تا ۱۸ باشگاه از پنج لیگ بزرگ انگلیس، اسپانیا، آلمان، ایتالیا و فرانسه در این لیگ شرکت می‌کنند و در طول سال دو بار به مصاف هم روند و در نهایت هشت تیم اول به مرحله حذفی راه پیدا می‌کنند.
اتحادیه فوتبال اروپا، یوفا، نقشی در این رقابت‌ها نخواهد داشت و پیش‌بینی می‌شود چنین سوپرلیگی در صورت تحقق، لیگ قهرمانان اروپا، تورنمنت پرچم‌دار یوفا را کاملاً تحت‌الشعاع قرار دهد.
حالا با گذشت سه ماه جزییات بیشتری در مورد این سوپرلیگ منتشر می‌شود. خبرگزاری بلومبرگ به نقل از منابع آگاه که نامی از آنها نبرده، گزارش داده که برگزارکنندگان در حال تعیین شرکت‌کنندگان نهایی این رقابت‌ها هستند.
یکی از این افراد مطلع که خواسته نامی از او برده نشود، به این خبرگزاری گفته که آنها امیدوارند در ماه‌های آینده برنامه‌های این لیگ را به صورت عمومی اعلام کنند. به طور خاص از بارسلونا، رئال مادرید، پاری سن ژرمن، بایرن مونیخ، یوونتوس، لیورپول و منچستر یونایتد از اعضای بالقوه این لیگ نام برده می‌شود. به گفته این منابع، این باشگاه‌ها قرار است آخر هفته در لیگهای ملی و در طول هفته در سوپرلیگ بازی کنند.
سرمایه‌گذاری جی‌پی مورگان
از همان ابتدا نام جی‌پی مورگان، بزرگ‌ترین بانک سرمایه‌گذاری آمریکا به عنوان سرمایه‌گذار اصلی سوپرلیگ اروپا میان آمد. شبکه اسکای اسپورت در ماه اکتبر گزارش داد که این بانک قصد دارد سالیانه معادل پنج میلیارد یورو در این لیگ سرمایه‌گذاری کند.
این بانک حالا در پاسخ به سوال شبکه تلویزیونی "ودی‌آر" آلمان این خبر را نه تکذیب و نه تایید کرده و صرفاً گفته که در این مورد اظهارنظر نمی‌کند. بلومبرگ هم نوشته است که نمایندگان باشگاه‌هایی که از آنها نام برده شده و همین طور بانک جی‌پی مورگان از اظهارنظر خودداری کرد
سال‌هاست که در مورد سوپرلیگ اروپا بحث می‌شود. این برنامه‌ها البته هیچ گاه رسمی نشده‌اند. یکی از دلایل آن مقاومت سازمان‌های هواداری، لیگ‌ها و برخی باشگاه‌ها است. به عنوان نمونه مدیران دو باشگاه آلمانی بایرن مونیخ و بوروسیا دورتموند اعلام کرده‌اند که نمی‌خواهند به بوندس‌لیگا پشت کنند.
در اسپانیا اما روسای دو باشگاه بارسلونا و رئال مادرید از این ایده حمایت می‌کنند و با سازمان لیگ فوتبال این کشور اختلاف نظر دارند. این اختلاف نظر تا حدی پیش رفت که پیش از تعطیلات عید کریسمس منجر به حمله تند خاویر تباس رییس لالیگا به فلورنتینو پرس، رییس باشگاه رئال مادرید شد.
پرس در مجمع عمومی رئال هر چند به طور مشخص نامی از سوپرلیگ نبرد، اما خواستار انجام "اصلاحات" و "تغییر" در فوتبال اروپا شد. به دنبال آن تباس در تویتتی در پاسخ به او نوشت: "فکر می‌کنم رییس رئال مادرید در مورد سوپرلیگ بی‌خبر است. بهتر است مطلع‌اش کنند."
لالیگا در اطلاعیه دیگری اعلام کرده که سوپرلیگ قابل اجرا نیست.
منافع اقتصادی سوپرلیگ
برگزاری چنین لیگی در اروپا چه منافعی اقتصادی‌ای دارد که علاقه وال استریت را هم به خود جلب کرده است؟ به اعتقاد کارشناسان اقتصاد ورزشی، بانک سرمایه‌گذاری جی پی مورگان چنین لیگی در اروپا را به عنوان یک "محصول سرگرمی" سرمایه‌گذاری بسیار جذاب می‌داند.
این بانک، سرمایه‌گذاری زیادی در اسپانسرینگ ورزش می‌کند اما فوتبال اروپا، که در آن رقابت‌هایی مثل لیگ برتر انگلیس با درآمد سالانه بیش از پنج میلیارد یورو و بوندس‌لیگا و لالیگا با درآمدی نزدیک به چهار میلیارد یورو در جریان است، بازار جدیدی به شمار می‌رود.
با محصولی مانند سوپرلیگ با حضور بزرگ‌ترین باشگاه‌های فوتبال اروپا در بازارهای جهانی به مراتب بیشتر از این‌ها می‌توان درآمدزایی کرد.
برای باشگاه‌ها نیز که از اثرات همه‌گیری جهانی ویروس کرونا رنج می‌برند، این لیگ بسیار پرسود خواهد بود. جایزه نقدی قهرمان سوپرلیگ می‌تواند به یک میلیارد یورو برسد. هشت برابر پاداش نقدی قهرمان لیگ قهرمانان فوتبال اروپا. به اعتقاد کارشناسان اقتصادی همه این باشگاه‌های بزرگ، امروز یک بنگاه اقتصادی هستند و نمی‌توانند از این درآمدها به راحتی چشم‌پوشی کنند.
تهدیدی برای یوفا
نمایندگان باشگاه‌های بزرگ‌تر از طریق اتحادیه باشگاه‌های فوتبال اروپا (ای‌سی‌ای) همواره فشار زیادی به یوفا آورده‌اند تا سهم‌شان از درآمدها افزایش یابد و تا کنون موفق هم بوده‌اند. یوفا به تازگی دوباره اصلاحاتی در ساختار رقابت‌های باشگاهی خود انجام داده تا با برگزاری سه رقابت لیگ قهرمانان، لیگ اروپا و کنفرانس لیگ تعداد تیم‌های حاضر در رقابت‌های قاره‌ای و میزان درآمدها را افزایش دهد.
اما یوفا سرمایه‌گذاری در اندازه جی‌پی مورگان پشت سر خود ندارد. ضمن آن که به دلیل شیوع کرونا در دو رقابت لیگ قهرمانان و لیگ اروپا در سال گذشته حدود ۵۰۰ میلیارد یورو ضرر کرده است.
طبق اعلام اتحادیه باشگاه‌های فوتبال اروپا، به دلیل کرونا باشگاه‌ها در دو سال، چهار میلیارد یورو از دست خواهند داد. برای یک باشگاه مثل بارسلونا که کرونا آن را حتی به آستانه ورشکستگی کشاند، این سوپرلیگ می‌تواند یک راه نجات باشد. در چنین شرایطی یوفا با یک سوپرلیگ که یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های جهان را به عنوان سرمایه‌گذار پشت سر خود دارد، به سختی بتواند رقابت کنند.
از سوی دیگر فیفا هم قصد دارد جام جهانی باشگاه‌ها را با حضور ۲۴ تیم راه‌اندازی کند. سه تورنمنت بزرگ باشگاهی با سه برگزارکننده متفاوت.
تا کنون فوتبال به صورت یکپارچه و هماهنگ و با ساختاری مشخص از طریق فیفا و کنفدراسیون‌های قاره‌ای سازماندهی شده و از شرایطی مانند ورزش بوکس که در آن چندین کنفدراسیون جهانی به صورت جداگانه قهرمان خود را تعیین می‌کنند، به دور بوده است. اما در صورت تحقق سوپرلیگ جی پی مورگان، این برای اولین بار خواهد بود که یک برگزارکننده خصوصی یک ابررویداد بین‌المللی در فوتبال برگزار می‌کند.
به ضرر لیگ‌ها و باشگاه‌های کوچک‌تر
برگزاری یک سوپرلیگ در فوتبال اروپا که فقط باشگاه‌های بزرگ پنج لیگ برجسته در آن حضور داشته باشند، می‌تواند به زیان باشگاه‌های کوچک‌تر و سایر لیگ‌ها تمام شود.
همین حالا هم لیگ قهرمانان باعث ایجاد یک شکاف مالی میان باشگاه‌های بزرگ‌تر و کوچک‌تر شده است. با شکل بسته و درآمدهای سرشار سوپرلیگ، این شکاف به عقیده کارشناسان اقتصادی عمیق‌تر هم خواهد شد.
لیگهای ملی تحت‌الشعاع این سوپرلیگ قرار می‌گیرند و در سایه آن خواهند بود. پرفسور برند فریک، اقتصاددان ورزشی و استاد دانشگاه پادربورن آلمان، در این رابطه به شبکه یک تلویزیون این کشور گفت: "چون باشگاه‌های بزرگ احتمالاً با تیم دوم‌شان در لیگ داخلی حاضر خواهند شد، ارزش این محصول ملی کاهش پیدا می‌کند."
او پیش‌بینی می‌کند که با آمدن یک سوپرلیگ، تعداد تماشاگران در لیگهای ملی دست‌کم به میزان ۲۵ درصد کاهش یابد. به همان نسبت درآمدهای تلویزیونی این لیگ‌ها هم که جذابیت‌شان را از دست داده‌اند، کمتر می‌شود.
با این حال شماری هم عقیده دارند، چنین تحولی می‌تواند باعث رقابت‌پذیری و هیجان بیشتر در لیگهای ملی شود که در حال حاضر از قابل پیش بینی بودن و قهرمانان تکراری رنج می‌برند.
انتظار کارشناسان این است که سوپرلیگ اروپا حداکثر تا سال ۲۰۲۴ راه‌اندازی شود. چون تا آن زمان تقویم مسابقات باید با مذاکره بین فیفا، کنفدراسیون‌ها، فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها از نو تعیین شود.