یاسوج مرکز شهرستان بویراحمد
یاسوج (به لری: یاسیچ)، شهری در جنوب غربی ایران و مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد و همچنین مرکز شهرستان بویراحمد است و در شمال شرقی این استان واقع شده‌است. یاسوج، در کنار رود بشار و دامنه‌های زاگرس و قله دنا در ارتفاع ۱۸۷۰ متری از سطح دریا قرار گرفته‌است. مردم این شهر، لر هستند و به لری بویراحمدی صحبت می‌کنند. یاسوج یا یاسیج به معنای محلی است که گل‌های یاس در آن به صورت فراوان می‌رویند.
شهر یاسوج در منطقهٔ اقلیم مدیترانه‌ای واقع شده و دارای هوای معتدل متمایل به سرد است. در این شهر، میزان بارش برف و باران زیاد می‌باشد و به علت بارش فراوان برف و باران و پوشیده شدن ارتفاعات از برف برای مدت مدیدی از سال، از منابع آب کافی برخوردار می‌باشد. یاسوج در مسیر ابرهای باران‌زای خلیج فارس واقع است. این شهر دارای بیشترین میزان بارندگی در شهرهای واقع شده در جنوب کوه‌های البرز است. بارندگی سالانهٔ این شهر، ۹ برابر بیش از اصفهان و دو برابر بارندگی در کرمانشاه است. به‌دلیل بارش مناسب، ارتفاعات غرب یاسوج دارای یخچال‌های طبیعی هستند.
تولیدات یاسوج عمدتاً شامل خوراک دام، قالی، سبدبافی، موزائیک و آجر است. این شهر، دارای واحد تصفیه و تولید شکر و نیروگاه تولید برق با سوخت زغال‌سنگ است که برق مورد نیاز منطقه را تأمین می‌کند. در سال ۱۳۹۳ یک واحد پتروشیمی با ارزش ۲/۲ میلیارد دلار توسط بخش خصوصی در یاسوج راه‌اندازی شد. تولیدات این واحد شامل بنزین، گازوئیل، گوگرد، آسفالت و گاز مایع است.
یاسوج ییلاق دولت بزرگ تمدن ایلام بوده‌است. منطقه یاسوج از عصر برنز محل زندگی انسان‌ها بوده‌است. یافته‌های باستانی در تپه شهدا (مربوط به ۳ هزار سال پیش از میلاد)، تپه خسرو (مربوط به دورهٔ شاهنشاهی هخامنشی)، محوطه باستانی گرد، پل پاتاوه و گورستان پایه‌چول از آثار تاریخی یاسوج هستند. یاسوج همچنین محل آغاز لشکرکشی اسکندر مقدونی و نیروهای مقدونیه باستان به دربند پارس بوده‌است.
در ۲۲ تیرماه ۱۳۴۲ طبق مصوبهٔ مجلس شورای ملی، سرزمین ایلات شش‌گانه کهگیلویه و بویراحمد (۱– بویراحمد ۲– طیبی ۳– بهمئی ۴– چرام ۵– دشمن زیاری ۶– بابویی) که تا آن زمان بخشی جزء استان فارس و بخشی جزء استان خوزستان بود از این دو استان جدا شد و به فرمانداری کل تبدیل گردید و یاسوج، در سال‌های بعد به مرکز استان تبدیل شد. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۳۴٬۵۳۲ نفر (در ۵۴٬۸۵۰ خانوار) بوده‌است. جمعیت شهر یاسوج در سال ۱۳۹۵ با احتساب برخی روستاهای حومه، چیزی بیش از ۲۵۰ هزار نفر است. مردم شهر یاسوج از طوایف مختلفی شامل تامرادی، دشمن‌زیاری، نوئی، جاکی و کی‌گیوی هستند.
شبکه استانی دنا در این شهر در تاریخ ۲۸ دی ماه ۱۳۸۴ با حضور سید عزت‌الله ضرغامی ریاست وقت سازمان صدا و سیما و مسئولین و مقامات محلی فعالیت خود را به‌طور رسمی آغاز کرد. در اردیبهشت ماه ۱۳۸۲ صدای استانی شبکه دنا به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز نمود. این شبکه از سال ۱۳۹۳ به‌صورت ۲۴ ساعته برنامه پخش می‌کند.
قبل از تأسیس شهر یاسوج، در فاصله ۶ کیلومتری این شهر، یک شهر باستانی با نام “تل خسرو” وجود داشت که در قدیم‌الایام مرکزی برای گرد هم‌آیی خان‌های بویراحمد علیا بود. قدمت تل خسرو به ۲ هزار سال قبل‌تر بازگشته و شهری باستانی به شمار می‌آمد؛ اما متأسفانه در حال حاضر جز تپه‌ها و صخره‌های متعدد و یک روستای کوچک، اثر دیگری از این شهر بر جای نمانده است.
سال تأسیس و بناگذاری خود شهر یاسوج به ۱۳۴۴ خورشیدی بازگشته و در هنگام تأسیس این شهر، یاسوج فقط از یک خیابان اصلی تشکیل یافته بود؛ اما امروزه و با گذشت زمان، این شهر دیدنی پیشرفت چشم‌گیری داشته و دارای مساحتی به وسعت ۲۴ کیلومترمربع بوده و جمعیتی بالغ بر ۱۵۰،۰۰۰ تن را دارا می‌باشد.
لازم به ذکر است که شهر یاسوج تا سال ۱۳۴۹ میلادی از توابع شهرستان کازرون به شمار می‌آمد و در این سال از این شهرستان جدا شده و به شهرستان بهبهان تعلق گرفت. نهایتاً در سال ۱۳۵۵ با جدا شدن استان کهگیلویه و بویر احمد از استان فارس، از بهبهان نیز جدا شده و به‌عنوان مرکز استان تازه تأسیس شده شناخته شد.
یاسوج به دلیل اینکه منطقه‌ای کوهستانی به شمار می آید، از آب و هوایی معتدل و متمایل به سرد برخوردار است. فصل‌های بهار، تابستان و نیمه‌ای از پاییز دارای آب و هوایی معتدل و خوب بوده و به همین دلیل در طول این فصل‌ها، شهر یاسوج پذیرای گردشگران متعدد می‌باشد. بارش برف و باران نیز در این منطقه زیاد بوده و ارتفاعات رشته‌کوه زاگرس در این منطقه در طول سال پوشیده شده از برف می‌باشند.
حدود ۷ هزار هکتار باغ گردو در استان کهکلویه و بویراحمد و به تبع در شهر یاسوج وجود دارد که نشان از مستعد بودن این استان در زمینه تولید گردو است. به لحاظ کیفیت نیز گردوی یاسوج را می‌توان یکی از با کیفیت‌ترین گردوهای کشور نامید. پس اگر به یاسوج سفر کردید خرید گردو را نیز به فهرست سوغات خود اضافه کنید. یکی از پیشنهادهای ویژه در سفر به شهر یاسوج و استان کهگیلویه و بویراحمد خرید عسل هم برای مصرف خود و هم بعنوان سوغات است. عسل یاسوج از طعم فوق العاده ای بهره مند است و آن هم بدلیل گیاهان و گل های معطر دامنه های کوه و طبیعت این منطقه می باشد. با تمام این اوصاف و طعم فوق العاده، خرید عسل را بعنوان سوغاتی از یاسوج فراموش نکنید. نان توک و نان بلوط از نان‌های سنتی و محلی این منطقه به شمار می‌رود. نان توک با یک چوب بلند پهن می‌شود و روی تابه‌ای داغ گذاشه می‌شود تا خوب برشته شود. نان بلوط نیز از میوه درخت بلوط تهیه می‌شود.
یاسوج در دامنه کوه ها و مناطق کوهستانی واقع گردیده است و تنوع پوشش های گیاهی آن باعث شده است، این منطقه یکی از مناطق اصلی گیاهان دارویی ایران محسوب شود. اکثر پوشش گیاهی یاسوج به عنوان گیاهان دارویی و معطر شناخته می شود. برخی از این گیاهان خواص دارویی داشته و برای درمان بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرند. در این میان، برخی از گیاهان به عنوان دم نوش و برخی دیگر برای معطر کردن غذا مورد استفاده قرار می گیرند. بنشن، بوماردان، گل گاو زبان، گل بابونه و گل لیزک از معروف ترین گیاهان دارویی این استان هستند.
گلیم بافی مهم ترین صنایع دستی استان است و به ویژه بین زنان عشایر و روستایی رواج دارد. حال مشهورترین گلیم این دیار گچمه نام دارد. که توسط عشایر قشقایی استان بافته می شود.گچمه بافته ای است که حاشیه ش همانند قالی و زمینه اش همانند گلیم بافته می شود.از دیگر گلییم های مشهور این دیار مشته نام دارد.فقط توسط زنان روستای درغک بخش دیشموک در شهرستان کهگیلویه بافته می‌شود. گلیم مشته، گلیمی یک‌رو و ضخیم است که روش بافت منحصربه‌فردی دارد. از مهم‌ترین و محبوب‌ترین صنایع دستی این منطقه می‌توان به جاجیم اشاره کرد. جاجیم یاسوج به شکل افقی و روی زمین قرار گرفته و بافته می‌شود و یکی از ویژگی‌های خاص آن، این است که بعد از پایان کار دور تا دور آن منگوله‌هایی آویزان می‌کنند که به زیبایی جاجیم می‌افزاید.
معنی و پیشینه یاسوج :
یاسج: یاسج. [سِ] و [سُ] تیر پیکان دار و بعضی گفته‌اند تیریست که پادشاه نام خود رو بر آن نویسند و یاسچ [سُ] هم آمده است. (برهان) بر گرفته از فرهنگ لغت دهخدا شماره مسلسل: ۱۹۴ شماره حرف «ی» چاپ ۱۳۴۵
تیر (جهانگیری)
تیر دوکاره (غیاث)
نوعی است از تیر در (فرهنگ جهانگیری)
در فرهنگ جهانگیری بمعنی پیکان گفته شده است ولی صحیح آن تیر هست
نمونه‌ای از شعرهایی که یاسج در آنها به کار رفته است:
نام سلطان خوانده هم بر یاسج سلطان از آنک دل علامتگاه یاسجهای سلطان دیده‌اند (خاقانی)
یاسجی بر کشید و بر پهلوی بچه راست کرد، مادرش در پیش آمد تا سپر آفت شود چون تیر بر ماده راست کرد نرمیش در پیش آمد تا مگر قضا گردان ماده شود.
یاسج شه که خون گوران ریخت مگر آتش زبهر آن آنگیخت (نظامی)
دست بدار از سر بیچارگان تا نخوری یاسج غمخوارگان (نظامی)
ترکان کمین غمزه تو یاسج همه بر کمان نهاده (خاقانی)
دی یاسجی ز ترکش جانانت گو شده دل را شکاف و یاسج او در میان طلب (خاقانی)
به معنی نیزه نیز نوشته‌اند (غیاث اللغات)
ابن کلمه گاه بصورت مرکب با افعال ذیل به کار رود:
با بر کشیدن: یاسجی برکشید
با نهادن: یاسج همه بر کمان نهاده
با خوردن: تا نخوری یاسج غمخوارگان
یاسچ (یاسوچ):
[سُ](اِ) یاسج.. که همان یاسج یا یاسوج هست
کلمه یاسیج (اِ) یاسج (یاسوج):
عجب دلتنگ و بیمارم زصد بگذشت تیمارم / تو گویی در جگر دارم دو صد یاسیج گرگانی (منوچهری)
اکنون به زبان لری بویراحمدی هم بیشتر یاسیج گفته می‌شود و حال که کلمه یاسج، یاسچ، یاسیج یا یاسوج معنی آن مشخص شد جای سؤال هست که چگونه بر این منطقه اسم یاسوج گذاشته‌اند! در تمام کتاب‌هایی که در دسترس نگارنده بوده در این مدت که در این مورد به پژوهش پرداخته‌ام هیچ مطلبی در هیچ کتابی از یاسوج برده نشده و نام هیچ منطقه‌ای نبوده است ولی شاید این اسم به زمان کیخسرو و نشیمن کردن او در تلخسرو و رفتن به دنا بازگردد.
شهرستان بویراحمد
شهرستان بویراحمد یکی از شهرستان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد ایران است.مرکز این شهرستان، شهر یاسوج است. شهرستان بویراحمد از شمال با شهرستان‌های دنا و مارگون، از شمال شرقی با شهرستان سمیرم استان اصفهان، از غرب با شهرستان کهگیلویه، از جنوب غربی با شهرستان چرام، از جنوب با شهرستان‌های رستم و ممسنی استان فارس و از شرق با شهرستان سپیدان استان فارس همسایه است. مردم شهرستان بویراحمد از اقوام لر هستند و به زبان لری تکلم می‌کنند.
جاذبه های یاسوج
تنگ تامرادی: تنگ تامرادی یک از مناطق بکر یاسوج است. این تنگ در یک منطقه‌ای سرسبز و کوهستانی قرار دارد و نام آن برگرفته از طایفه تامرادی، یکی از طایفه‌های ایل بویراحمد، است. در گذشته دسترسی به این منطقه کار سختی بود اما امروزه با وجود راه‌سازی و جاده آسفالتی گردشگران به‌راحتی از آن بازدید می‌کنند و در طبیعت خرم و جاذبه‌های متعددش لحظه‌های پرخاطره‌ای را به وجود می‌آورند. با این حال هنوز تنگ تامرادی یکی از مناطق بکر یاسوج به حساب می‌آید. این منطقه پوشیده شده از درختان بلوط زیستگاه مناسبی برای سنجاب ایرانی است. آبشارهای متعدد این منطقه، که طول آنها از ۸ تا ۵۰ متر متغیر است، در کنار حوضچه‌های آب مکان مناسبی را برای شنا و آب‌تنی فراهم کرده‌اند. علاقه‌مندان به طبیعت هنگام ورود به این منطقه با مجموعه‌ای از جاذبه‌های طبیعی مانند غارها، رودخانه‌ها، کوه‌های مناسب کوهنوردی و صخره‌نوردی و چشمه بلوط عسلی رو‌به‌رو خواهند شد.
دریاچه کوه گل: منطقه کوه گل تنگه‌ای بکر نزدیک به کوه دناست که با شهر یاسوج ۳۲ کیلومتر فاصله دارد. از آنجایی که این منطقه نزدیک به جاده نیست برای رسیدن به آن باید مسیری ۴۵ دقیقه‌ای را پیاده‌روی کرد. در منطقه حفاظت‌شده کوه گل دریاچه‌ای با همین نام به همراه دشت لاله‌های واژگون و آبشار تنگ نمک قرار دارد که مکانی فرح‌بخش را برای طبیعت‌گردان ساخته‌اند. دریاچه گل کوه دریاچه‌ای با آب شیرین است و در حدود ۱۵ متر عمق و نیم هکتار وسعت دارد که آب آن از بارش باران و ذوب شدن برف‌های کوه دنا تأمین می‌شود. گیاهان کوهی نزدیک به این دریاچه عطر خوشی را به محیط اطرافشان بخشیده‌اند و حضور پرندگان مهاجر در فصل‌های بهار و تابستان تصویری ناب از طبیعت دریاچه را به وجود می‌آورد. اگرچه در همه ماه‌های سال طبیعت منظره‌ای تماشایی مختص خود را دارد اما سفر به این منطقه را در اردیبهشت ماه، که طبیعت بهاری به اوج زیبایی‌اش می‌رسد، را از دست ندهید.
تل خسرو: تل خسرو که با نام تپه خسرو نیز شناخته می‌شود، از جاهای دیدنی یاسوج است که سابقه آن به هزاره پنجم پیش از میلاد بازمی‌گردد. مردم محلی تپه را متعلق به کیخسرو پادشاه کیانی می‌دانند. تل خسروی که امروزه «تل خسرو» ناميده مى‌شود، تپه‌اى در جنوب شهر ياسوج است که در فاصله‌اى کمتر از ۵ کيلومترى آن قرار دارد. تل خسرو، تپه‌ای با ارتفاع ۲۰ متر است که بلندترین و مهم‌ترین محوطه باستانی این دره شمرده می‌شود که تنها محوطه استقراری و سکونت دایم این دره محسوب می‌شود. این تپه که ۱۵۰ متر درازا و ۱۲۰ متر پهنا دارد، در دهه ۸۰ خورشیدی به وسیله باستان‌شناسان مورد کاوش قرار گرفت و نشان داد قدمتی چندین هزار ساله دارد. پایین‌ترین لایه‌های این تپه باستانی آن را مربوط به هزاره پنجم پیش از میلاد و بالاترین لایه آن، مربوط به یک قلعه قاجاری است. بیشترین ارتفاع تپه مربوط به نیمه شمالی و شمال شرق آن است. طیف وسیعی از بقایایی فرهنگی به‌خصوص سفالینه‌های نارنجی و خاکستری، ابزار سنگی، قطعات شکسته، خشت پخته و... در سطح محوطه تا شعاع ۵۰ متری آن مشاهده شده است.
آبشار یاسوج: آبشار یاسوج از اصلی‌ترین جاهای دیدنی یاسوج واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد و از زیباترین آبشارهای ایران است که در فاصله ۲ کيلومتری مرکز شهر یاسوج و در شمال ياسوج واقع شده است. این آبشار با ارتفاع ۱۰ متر از آب چشمه‌های موجود در كوه‌های زاگرس می‌جوشد. نهرهای آب در بستر مارپیچ شبکه‌ای، باغ‌های میوه، مراتع سرسبز و مملو از گل‌های رنگارنگ از جلوه‌های زیبای آبشار یاسوج است. فصل‌های بهار، تابستان و پاییز در هرسال میزبان پذیرایی از گردشگران خارجی و داخلی است. منطقه‌ای که آبشار یاسوج در آن قرار دارد، دارای باغ‌هایی تازه، گل‌های خوش‌بو و آب و هوای طبیعی و سالم است. آبشار یاسوج در انتهای تنگه‌ای قرار دارد که برای دستیابی به این آبشار لازم است مسیر حدود ۱۵۰ متر را داخل تنگه طی کرد. لوله‌هایی ضخیم از جنس فلز در مسیر گذاشته شده است و به‌خاطر اینکه گردشگران پای خود را داخل آب سرد رودخانه نکنند، می‌توانند از روی آن لوله‌ها رد شوند. این لوله‌ها باعث زشت جلوه دادن تنگه شده است. این تنگه شبیه به «تنگه واشی» در فیروزکوه است، ولی خیلی کوتاه‌تر از آن بوده که با پیمودن این مسیر آبشار پدیدار می‌شود. از به هم پیوستن چند چشمه در بالادست کوه‌ها این رودخانه به وجود آمده و دارای آبی زلال است.
روستای کاکان: روستای کاکان از توابع بخش مرکزی شهرستان بويراحمد است و از جمله جاذبه های گردشگری یاسوج به شمار می‌رود. این روستا در ۳۰ کيلومتری جنوب شرقی ياسوج قرار دارد و از اطراف به ارتفاعات بلند و سر به فلک کشيده دنا محدود می‌شود.
رشته کوه دنا: رشته کوه دنا را می‌توانیم به‌عنوان بزرگ‌ترین و بلندترین چین‌خوردگی رشته‌کوه بزرگ زاگرس بشناسیم. رشته‌کوه دنا بین استان‌های کهگیلویه و بویر احمد و اصفهان قرار دارد.
رودخانه بشار: رودخانه بشار از رودخانه‌های جنوبی شرقی بویراحمد علیا سرچشمه می‌گیرد سرچشمه اصلی این رود نهرهای گنجگون تیز آب و تنگ سرخ است. این رود در مسیر خود از شهر یاسوج عبور می‌کند. پس از عبور از شمال شرقى منطقه و پس از ورود به رودخانه خرسان، در پوزهٔ شمالى دنا، از شمال مناطق بوير احمد سفلى و طيبى گذشته، با نام بارز به رود کارون مى‌پيوندد.
تنگ گنجه ای: منطقه گردشگری تنگ گنجه‌ای در ۱۳ کیلومتری شهر یاسوج و در روستای گنجه‌ای در مسیر جاده یاسوج به سی‌سخت با چشمه‌هایی جوشان در دره‌ای با درختان چنار بسیار مرتفع و پوشش جنگلی درخت بلوط قرار گرفته است. روستای گنجه‌ای دارای چندین چشمه آب سرد و گوارا بوده که همه آنها از کوه‌های سر به فلک کشیده دنا، که به عروس زاگرس مشهور است سرچشمه می‌گیرند. روستای گنجه‌ای، بر اساس آخرین نقشه تقسیمات کشوری در سال ۱۳۸۴، در دهستان سررود شمالی بخش مرکزی، شهرستان بویراحمد قرار گرفته است. روستای گنجه‌ای در سمت شمال غربی شهر یاسوج قرار داشته و فاصله آن تا مرکز استان ۱۰ کیلومتر است. ارتفاع روستا از سطح آبهای آزاد معادل ۱۹۸۰ متر است. ارتباط روستا با مرکز استان از طریق یک راه آسفالته اصلی (محور یاسوج-سی‌سخت) فراهم می شود.
تنگ مهریان: تنگ مهریان با چشم‌اندازی زیبا، از مقاصد طبیعی و جاذبه های گردشگری یاسوج به شمار می‌رود که در ۵ کیلومتری مسیر یاسوج به اقلید واقع شده است. این تنگ در زمستان به محلی مناسب برای اسکی تبدیل می‌شود. در این فصل همچنین می‌توانید تشکیل یخ بزرگ بر روی صخره امامزاده حسن را ببینید و در آخر زمستان شکستن این یخ بزرگ را شاهد باشید.
پیست اسکی دنا: پیست اسکی یاسوج که با نام‌های کاکان یا دنا نیز شناخته می‌شود، در دامنه رشته‌کوه زاگرس و شرق قله دنا در ارتفاع ۲۶۰۰ متری قرار دارد و از جاهای دیدنی یاسوج است. پیست در ۱۸ کیلومتری شهر یاسوج، ۷ کیلومتری دهستان کاکان (روستای عباس علیخانی) و جنوب منطقه دیدنی و زیبای آب نهر واقع شده است. اگر از نیمه شمالی کشور می‌خواهید به پیست بروید باید خود را به اراک برسانید سپس خرم‌آباد، پلدختر، اندیمشک، دزفول، شوشتر، مسجدسلیمان و ایذه را رد کنید تا خود را در مسیر یاسوج ببینید. اگر هم از اصفهان و اطراف آن به یاسوج می‌روید باید شیراز را نشان و از آنجا به سمت یاسوج حرکت کنید. پیست به راحتی قابل دستیابی است و در بر جاده اصلی یاسوج-اقلید قرار دارد. پیست اسکی کاکان با طول مفید ۶۰۰ متر و عرض ۱۵۰ متر، در پنج تا شش ماه از سال – از اوایل زمستان تا اوایل بهار – پوشیده از برف است و گاه عمق برف سه متر نیز می‌رسد. با آب شدن برف در فصول گرم نیز محوطه پیست، خصوصاً در اردیبهشت و خرداد ماه پوشیده از لاله‌های واژگون می‌شود. با این حال محوطه در فصل‌های سرد سال بیشتر خواهان دارد.
موزه یاسوج (موزه مردم شناسی): موزه یاسوج با موضوعیت باستان‌شناسی و تاریخی از مکان های دیدنی یاسوج محسوب می‌شود و دارای ۱۵۰ مترمربع مساحت است. آثار به نمایش درآمده در این موزه همه از کاوش‌های باستان‌شناختی به دست آمده است البته برخی از این اشیا از قاچاقچیان کشف شده است. در این آثار اشیا و سکه های دوره ساسانی، صفوی و دوره اسلامی وجود دارد.
دشت مورپیسه: دشت مورپیسه از مهم‌ترین و طبیعی‌ترین جاهای دیدنی یاسوج است. این دشت که پر از لاله‌های واژگون است، قسمت وسیعی را در بر گرفته و زیبایی آن همچون بهشت است. دامنه‌های مملو از لاله‌های واژگون و ديگر گل‌های وحشی، زيبايی منحصر به فردی به اين دره بخشيده است. چشم‌انداز اين دره رويايی برای طبيعت دوستان، جاذبه‌ای بسيار جالب توجه و استثنايی است.
پارک جنگلی یاسوج (پارک کوهستان): پارک جنگلی یاسوج یا پارک بزرگ کوهستان یاسوج مساحتی نزدیک به هزار هکتار دارد و از جاهای دیدنی یاسوج و بزرگ‌ترین پارک جنگلی در جنوب کشور به شمار می‌رود. این پارک در شمال شرق شهر یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد، واقع شده و بخشی از حوزه آبخیز رودخانه بشار محسوب می‌شود. پارک روی شیبی است که نمای زیبایی از شهر را برای بازدیدکننده به ارمغان می‌آورد. پوشش غالب پارک درختان بلوط ایرانی است که حدود ۷۶ درصد از پوشش گیاهی پارک را تشکیل می‌دهند. باقی بادام کوهی، ارزن، کیکم، بنه و ... هستند. در ارتفاعات بالا هم بوته‌زار و درختچه‌زار پوشش غالب است.
قله پازن پیر: قله پازن پیر یکی از قله‌های مرتفع دنا از رشته کوه‌های زاگرس واقع در مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد یا یاسوج است. پازن پیر در جناح جنوبی قله‌های دنا و در جنوب گردنه بیژن قرار دارد و مرتفع‌ترین قله این منطقه است.
امامزاده عبدالله یاسوج: امامزاده عبدالله یاسوج از مقاصد مذهبی و مکان های دیدنی یاسوج محسوب می‌شود و در مسیر جاده آبشار یاسوج، در روستایی به نام نقاره خانه قرار دارد. نوع معماری این امامزاده به روش چینه‌ای است و بنای آن بعد از انقلاب مرمت و تعمیر شده است.
غار مس خونگاه: غار مس یکی از جاذبه‌های طبیعی روستای خونگاه و از جاهای دیدنی یاسوج است. اين غار در محل «خونگاه» آب سياه بويراحمد واقع شده است. غار مس خونگاه دارای چندین دهانه است. به گفته کارشناسان سابقه این غار به دوره‌های باستانی ایران به‌ویژه دوره ساسانیان می‌رسد. شهرت این غار با نام غار مس به این دلیل است که غار خونگاه، معدنی از مس را در خود نهان دارد. به گفته کارشناسان و زمین‌شناسان، سابقه برداشت و استخراج مس و کبالت از غار مس خونگاه به دوره‌های باستانی ایران می‌رسد. در حال حاضر نیز غار مس خونگاه از ذخایر اصلی استان کهگیلویه و بویراحمد شناخته می‌شود. در اطراف این غار آثار استخراج در دهه ۱۳۴۰ نیز مشاهده می‌شود که در دست مطالعه و بررسی اداره معادن و فلزات ایران است. در روستای خونکاه معدن مسی راه‌اندازی شده است که کارگاه استخراج معدنی آن با تونلی به طول ۶۰ متر با برخی وسایل مربوط به استخراج، باقی مانده است. طی سال‌های اخیر مطالعات اکتشافی مقدماتی توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و سازمان زمین‌شناسی کشور صورت گرفته است.
دریاچه مور زرد: دریاچه برم مورد زرد در موقعیت جغرافیایی ۳۱۱۳۳۵ شمالی و ۵۰۴۷۳۰ شرقی در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد. این دریاچه در شمال باخترى یاسوج و جنوب لردگان قرار گرفته است. چشمه‌‌هاى متعددى در اطراف دریاچه مى‌جوشند. حداکثر و متوسط عمق دریاچه مور زرد به ترتیب ۱۴ و ۸ متر است. این دریاچه در نقشه جغرافیایی به نام برم مور زرد ثبت شده و مانند اقیانوس آبی کوچکی هستند که آینه‌وار طراوت و نشاط را انعکاس می‌دهند. منطقه اطراف این دریاچه پوشیده از گل‌های زرد، درختان کوهی و زمین‌های زراعتی سرسبز است که زیبایی دریاچه مور زرد را دو چندان می‌کند. در اطراف این دریاچه‌ها طبیعت بسیار زیبایی وجود دارد. چشم‌انداز این طبیعت زیبا که با جنگل‌های بلوط و زالزالک تزیین شده، مکانی زیبا را در اطراف دریاچه برای حضور گردشگران فراهم کرده است. امروزه با استفاده از آب دریاچه مور زرد برای آبیاری زمین‌های زراعتی، علاوه بر وجود درختان زیبای نام برده، زمین‌ها و کشت حاصل‌خیز اطراف دریاچه توسط کشاورزان بر زیبایی و طراوت اطراف دریاچه افزوده و آن چندین برابر کرده است. آب این دریاچه از طریق یک راه باریک به آب رودخانه ریش در منطقه سادات شاه غالب شهرستان کهگیلویه می‌ریزد و از آنجا پس از طی مسافتی، به رود کارون می‌پیوندد. با توجه به مساحت زیاد این دو دریاچه، وجود طبیعت فوق‌العاده دل‌انگیز و تماشایی، این دریاچه‌ها می‌توانند مکانی بکر و مناسب گردشگران دوست‌دار ورزش‌های آبی باشند. این دریاچه با وجود اینکه یکی از زیباترین مناطق دیدنی کهگیلویه و بویراحمد است، اما از حداقل امکانات اولیه زیر ساخت گردشگری برخوردار نیست.
...................................
آرشیو
