سرمایه‌گذاری در بازار بورس به صورت مستقیم به دلیل نوسانات بازار با ریسک توام خواهد بود؛ از این‌رو سرمایه‌گذاران باید در انتخاب سهم و روش‌های سرمایه‌گذاری دقت بیشتری به خرج دهند و با کسب دانش و تخصص لازم به مدیریت سرمایه بپردازند. حال سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز برای دریافت بازدهی مناسب با کمترین میزان ریسک، می‌توانند از ابزاری به نام اوراق اختیار فروش تبعی بهره ببرند تا از ضرر و زیان سنگین جلوگیری کنند.
اختیار فروش تبعی در واقع اوراقی هستند که در آن عرضه کننده تعهد می‌دهد تا تعداد مشخصی از دارایی درج شده در قرارداد را از سهامدار با قیمت معین در تاریخ مشخص خریداری کند. در حقیقت اوراق تبعی به عنوان بیمه سهم عمل می‌کند تا فعالان بازار سرمایه بتوانند به سودی معقول با حداقل ریسک دست پیدا کنند. فرم اطلاعیه فروش سهام و اوراق تبعی حداقل یک روز کاری قبل از عرضه توسط سازمان بورس منتشر خواهد شد تا سرمایه‌گذاران از ویژگی‌ها و شرایط عرضه به صورت کامل مطلع شوند.
در اینجا تلاش خواهیم کرد تا اطلاعات مفیدی در ارتباط با اوراق اختیار فروش تبعی به عنوان ابزاری برای بیمه سهام و کسب سود با ریسک کم در اختیارتان قرار دهیم؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهید.
اختیار فروش چیست؟
اختیار فروش نوعی ابزار بازار مشتقات به‌حساب می‌آید که برای پوشش ریسک به کار می‌رود. در بازارهای مالی، اختیار فروش به دارنده این حق و نه تعهد را می‌دهد که تعداد مشخصی از سهم را در تاریخ معین (تاریخ اعمال) در آینده به قیمت مشخص (قیمت اعمال) اعمال کند. حال چنانچه خریدار اوراق بخواهد از این ابزار استفاده کند، بایستی دارایی پایه (دارایی که سرمایه‌گذار جهت پوشش ریسک در آن اختیار فروش را خریداری کرده است) را از بازار خریداری کند و به قیمت اعمال بفروشد.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
اوراق اختیار فروش تبعی در واقع نوعی قرارداد است که در آن شرکت‌های فعال در بورس به عنوان فروشنده و عرضه کننده متعهد می‌شوند تا تعداد مشخصی از سهام شرکت را به قیمت معین (قیمت اعمال) در تاریخ مشخص (تاریخ اعمال) از سهامدار خریداری کنند. اوراق تبعی به عنوان بیمه سهام عمل می‌کند و سودی مناسب را با کمترین میزان ریسک برای سرمایه‌گذاران به ارمغان می‌آورد.
شرکت‌های عرضه کننده سهام برای ارائه اطلاعات بیشتر در ارتباط با اوراق، اطلاعیه عرضه را جهت اعلام عمومی توسط سازمان بورس و بهادار کشور عرضه می‌کنند تا افراد بتوانند با ویژگی‌های آن آشنا شوند. سهامداران با خرید اوراق تبعی، سهم مورد نظر را در برابر کاهش قیمت بیمه کرده و از ضرر و زیان سنگین جلوگیری خواهند کرد. به‌طور کلی اوراق اختیار فروش تبعی با سه هدف زیر ارائه می‌شوند:
- کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه (بورس)
- اطمینان‌بخشی به سهامداران در قبال ارزندگی سهم مورد نظر
- حفظ منابع مالی سرمایه‌گذاران
فرم اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی
فرم اطلاعیه عرضه که توسط سازمان بورس کشور حداقل یک روز کاری قبل از عرضه سهام منتشر می‌شود تا عموم مردم و فعالان بازار با ویژگی‌های سهام مورد نظر آشنا شوند، مشتمل بر اطلاعات زیر است:
- عرضه کننده: نام شرکت ناشر که مجوز عرضه را با شرایط معین اخذ کرده است.
- سهم پایه: سهمی که اوراق اختیار فروش تبعی مبتنی بر آن است.
- تاریخ اعمال: تاریخی که برای اعمال اوراق تبعی تعیین می‌شود.
- قیمت اعمال: قیمتی که عرضه کننده متعهد می‌شود تا سهام پایه اوراق تبعی را در تاریخ اعمال، با آن قیمت تسویه کند.
- دوره معاملاتی: به فاصله بین اولین و آخرین روز معاملاتی اوراق تبعی اطلاق می‌شود.
- سقف خرید: حداکثر تعداد اوراق تبعی که اشخاص حقیقی یا حقیقی، می‌توانند خریداری کنند.
- کل حجم عرضه: سقف اوراق اختیار فروش تبعی که از طرف عرضه کننده طی یک دوره معاملاتی عرضه خواهد شد.
- حداقل حجم عرضه روزانه: به حداقل عرضه اوراق تبعی توسط عرضه کننده در یک روز اشاره دارد.
- قیمت عرضه اوراق تبعی: قیمتی که این اوراق در بازار سرمایه توسط شرکت عرضه کننده فروخته می‌شود.
- سررسید: آخرین روز دوره معاملاتی که پس از پایان جلسه معاملاتی آن روز، اوراق تبعی قابلیت اعمال پیدا می‌کنند.
فرایند اعمال اوراق اختیار فروش تبعی به چه صورت است؟
پس از اینکه اطلاعیه اوراق تبعی توسط سازمان بورس منتشر شد، اعمال اوراق تحت شرایط مشخص و معین امکان‌پذیر خواهد بود که در ادامه به فرایند و شرایط اعمال اوراق اشاره می‌کنیم:
- قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال نباید بزرگتر یا مساوی قیمت اعمال باشد.
- اگر قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال کمتر از قیمت اعمال باشد، اوراق بر اساس درخواست سهامدار و از طریق کارگزار وی به بورس حداکثر تا ساعت 13 آن روز اعمال خواهد شد.
- در صورت درخواست اعمال اوراق در زمان معین به سازمان بورس، باید انتقال سهم به قیمت اعمال از دارنده اوراق به عرضه کننده آن صورت پذیرد و در صورت وجود اختلاف میان قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم، مابه‌التفاوت باید به دارنده اوراق به صورت نقدی یا واگذاری سهم پایه انجام شود.
نکات مهم در ارتباط با اوراق اختیار فروش تبعی
اگر به دنبال بیمه سهام از طریق اوراق تبعی هستید تا بازدهی مناسب را با ریسک کم به‌دست آورید، باید به نکات تکمیلی در ارتباط با اوراق اختیار فروش تبعی توجه کنید که در ادامه به برخی از مهمترین نکات اشاره می‌کنیم:
- اوراق تبعی از نوع اختیار فروش اروپایی هستند؛ یعنی تنها در تاریخ سررسید قابلیت اعمال دارند.
- این اوراق قابلیت معامله در بازار ثانویه را غیر از هماهنگی شرکت بورس و اوراق بهادار ندارند و تنها در یک مرحله (زمان عرضه توسط ناشر) قابل معامله هستند.
- درصد سود و زیان با توجه به نوسانات قیمتی سهام تا تاریخ سررسید و قیمت خرید سهام پایه متفاوت است.
- سهام پایه هم مانند اوراق تبعی تا زمان پایان معاملات قابلیت معامله ندارند.
- اوراق اختیار فروش تبعی فقط در تاریخ سررسید قابل تسویه خواهند بود.
- امکان خرید اوراق تبعی بیش از تعداد سهام پایه در اختیار سهامدار و سقف خرید مندرج در اطلاعیه وجود ندارد و در صورت بیشتر بودن اوراق تحت مالکیت سهامدار، اوراق مازاد باطل شده و عرضه کننده تعهدی نخواهد داشت.
- مبلغ پرداختی توسط سهامدار بابت خرید اوراق قابل عودت نخواهد بود.
- امکان اعمال اختیار فروش توسط خریداران اوراق تبعی تنها در تاریخ اعمال امکان‌پذیر خواهد بود.
سخن آخر
اوراق اختیار فروش تبعی به عنوان ابزار پوشش ریسک در بازار سرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرد تا افراد بتوانند سهام خریداری شده را بیمه کنند و بازدهی مناسب را با کمترین میزان ریسک در دوره مشخص به‌دست آورند. در واقع با خرید اوراق تبعی، شرکت عرضه کننده سهام تعهد می‌دهد تا تعدادی از سهام را به قیمت مشخص و در زمان معین از سهامدار خریداری کند تا فرد با ضرر و زیان سنگین ناشی از نوسانات بازار مواجه نشود
