یکی از دلایل اصلی گرایش برخی افراد به مصرف انواع مواد مخدر یا محرک، فرارکردن از احساسات ناخوشایند و برخی بیماری‌های روانی مانند افسردگی است. البته از آنجایی رابطه میان افسردگی و اعتیاد به مواد مخدر و محرک دو سویه است و ابتلا به یکی از آن‌ها می‌تواند در بروز دیگری نقش داشته باشد، بعد از ترک مصرف انواع مخدر هم فرد ممکن است به افسردگی دچار شود.
به‌علاوه اغلب افراد ممکن است بعد از ترک مواد مخدر احساسات ناخوشایند دیگری نظیر تنهایی و خستگی مفرط را در کنار احساس یکنواخت شدن زندگی تجربه کنند که بروز این علایم می‌تواند به تدریج زنگ خطر ابتلا به بیماری روانی افسردگی را برای آن‌ها به صدا در‌آرود
چون در صورتی که علایم بالا کمی شدت پیدا کند، فرد ممکن است تاحد زیادی انگیزه و امید خود به زندگی را از دست بدهد و درنتیجه به آینده خود بدبین شود و به‌علاوه تجربه مداوم احساسات ناخوشایندی همچون نگرانی و اضطراب در طولانی مدت زمینه‌ساز ابتلای فرد به افسردگی خواهد بود.
در اینجا باید به این نکته مهم نیز اشاره کنیم که یکی از شایع‌ترین عوارض ترک مصرف انواع مواد مخدر، افسردگی است. پس برای افرادی که با پشت سر گذاشتن سختی‌های ترک اعتیاد دوباره به زندگی سالم خود برمی‌گردند، بسیار مهم است که برای جلوگیری از ابتلا به افسردگی بعد از ترک مواد مخدر، اقدامات لازم را انجام دهند.
حال باتوجه به موارد گفته شده ما در این نوشتار قصد داریم تا در ابتدا به این موضوعات بپردازیم که اساسا منظور از افسردگی بعد از ترک مواد مخدر چیست، ترک کدام مواد مخدر با افسردگی همراه خواهد بود و چرا افراد بعد از ترک مواد مخدر به افسردگی دچار می‌شوند. در انتها نیز به سوال مهم افسردگی بعد از ترک مواد مخدر را چگونه می توان کنار گذاشت، پاسخ خواهیم داد. پس تا انتهای این نوشتار همراه ما باشید.
منظور از افسردگی بعد از ترک مواد مخدر چیست؟
همان‌طور که می‌دانید مصرف انواع مواد مخدر می‌تواند آسیب‌های شدیدی به سلامت روحی و روانی افراد وارد کند، به همین دلیل یکی از قسمت‌های بدن که در اثر مصرف انواع مواد مخدر بیشتر آسیب می‌بیند، مغز است. درواقع از این جهت مصرف انواع مواد مخدر می‌تواند در افراد، احساساتی موقت اما خوشایند نظیر سرخوشی و آرامش را ایجاد کند، چون ورود آن‌ها به بدن، عملکرد مغز و سیستم عصبی مرکزی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
به عنوان مثال مصرف مواد مخدری مانند حشیش، گل و شیشه می‌تواند تغییراتی در سطح ترشح هورمون دوپامین در مغز ایجاد کند و باعث افزایش سرعت ترشح این هورمون در بدن شود؛ بنابراین در اثر چنین اتفاقی فرد در مدت زمان کوتاهی، احساساتی مانند شادی و سرخوشی را تجربه خواهد کرد.
ترک کدام ماده مخدر با افسردگی همراه خواهد بود؟
از جمله مواد مخدری که هم مصرف و هم ترک اعتیاد به آن، با افسردگی همراه خواهد بود، ماده مخدر حشیش است. درواقع مصرف این ماده مخدر در طولانی مدت با علایمی همراه خواهد بود که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به افسردگی اشاره کرد. البته لازم به ذکر است که به‌طور معمول علایم مربوط به افسردگی، بعد از گذشت ۲۴ الی ۷۲ ساعت از آخرین باری فرد حشیش مصرف کرده است، بروز پیدا می‌کنند.
ضمنا علایم مربوط به این بیماری روانی در یک هفته نخست مصرف این ماده مخدر با شدت بیشتری بروز پیدا می‌کنند، اما به تدریج و طی دو هفته شدت آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.
بنابراین درصورت اعتیاد به ماده مخدر حشیش، فرد می‌بایست برای درمان اعتیاد سریعا به مرکز ترک حشیش مراجعه کند.
چون در صورت مراجعه به مرکز ترک حشیش، پزشکان این مجموعه‌ها در تمام مراحل درمان وضعیت روانی و جسمی فرد معتاد را زیرنظر خواهند داشت و همچنین درمان در چنین مراکزی احتمال ابتلا فرد به بیماری‌های روانی نظیر افسردگی را نیز تاحد زیادی کاهش می‌دهد.
چرا افراد بعد از ترک مواد مخدر به افسردگی دچار می شوند؟
هر فردی ممکن است به دلیل ابتلا به برخی بیماری و مشکلات زمینه‌ای یا ژنتیک بعد از ترک مواد مخدر به بیماری روانی افسردگی دچار شود، اما همان‌طور که در بالا به آن اشاره کردیم، از آنجایی که اعتیاد و افسردگی بایکدیگر ارتباط مستقیم دارند، احتمال فراوانی وجود دارد که هر فردی بعد از ترک اعتیاد به انواع مواد مخدر، به افسردگی دچار شود.
از جمله مهم‌ترین عواملی که در ابتلا افراد به بیماری روانی افسردگی بعد از ترک مواد مخدر نقش دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
۱- اختلال در عملکرد مغز
قسمتی از بدن که بیشتر تحت تاثیر مواد مخدر قرار می‌گیرد، مغز است. زیرا به‌طور معمول مصرف انواع مواد مخدر نوعی حس شادی و سرخوشی در افراد ایجاد می‌کند که چنین اتفاقی ناشی از تاثیر مواد مخدر روی میزان ترشح هورمون دوپامین در مغز است.
درحقیقت مصرف مواد مخدر سبب می‌شود تا سرعت ترشح هورمون دوپامین در مغز، به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند و در نتیجه فرد برای مدت زمانی کوتاه، احساساتی مانند شادی و سرخوشی را تجربه کند. اما این افزایش ناگهانی سرعت ترشح دوپامین در بدن ناشی از مصرف مواد مخدر، درصورت قطع ناگهانی مصرف مواد مخدر می‌تواند زمینه‌ساز ابتلای افراد به بیماری‌های روانی نظیر افسردگی شود.
چون در چنین شرایطی در سیستم پاداش دهی مغز افراد تغییراتی ایجاد شده است و اگر فرد نتواند همان شادی و سرخوشی ناشی از مصرف مواد مخدر را دوباره تجربه کند، بالارفتن سطح دوپامین عملکرد معکوسی خواهد داشت.
ضمنا بازگشت به حالت طبیعی و به تعادل رسیدن میزان ترشح دوپامین در بدن، فرآیند زمانبری خواهد بود و مدت زیادی طول می‌کشد تا ترشخ دوپامین در بدن شکل طبیعی خود را بگیرد؛ به همین دلیل در صورتی که فردی در طولانی مدت به مصرف انواع مواد مخدر اعتیاد داشته باشد، افسردگی تا مدت‌ها ادامه خواهد داشت.
۲- تجربه احساس از دست دادن شدید
جمله معروفی در این زمینه وجود دارد که می‌گوید، ترک عادت موجب مرض است. به همین دلیل ترک اعتیاد به مواد مخدر چندان کار آسانی نخواهد بود و افراد ممکن است تا مدت‌ها با عوارض ناشی از بعد از ترک مواد مخدر دست و پنجه نرم کند.
به‌علاوه ترک مواد مخدر اثر مشابهی با زمانی دارد که افراد یکی از عزیزان یا نزدیکان خود را از دست می‌دهند. درواقع بعد از ترک مواد مخدر فرد احساس تنهایی بیشتری می‌کند و به‌طور مداوم با احساس از دست دادن شدیدی دست و پنجه نرم می‌کند؛ بنابراین اگر چنین مشکلی به موقع درمان نشود، هم احتمال بازگشت دوباره فرد به اعتیاد و هم احتمال ابتلا فرد به افسردگی وجود دارد.
۳- احساس یکنواخت بودن زندگی و لذت نبردن از آن
تجربه حس شادی و سرخوشی ناشی از مصرف مواد مخدر چندان بی‌خطر نیست و در صورت قطع ناگهانی مصرف مواد مخدر، اگر فرد نتواند دوباره آن شادی و سرخوشی را تجربه کند، آسیب‌های شدیدی به سلامت روانی او وارد خواهد شد. از جمله مهم‌ترین آن آسیب‌های هم می‌توان به مواردی همچون احساس یکنواخت بودن زندگی و لذت نبردن از آن اشاره کرد.
۴- برخورد نامناسب با چالش‌ها و مشکلات
اغلب نوجوانان و جوانان به این دلیل به مصرف انواع مواد مخدر گرایش پیدا می‌کنند که قصد دارند تا با مصرف مواد مخدر به اطرافیان خود ثابت کنند که دیگر بزرگ شده‌اند و دیگر بچه نیستند و نباید مانند یک کودک با آن‌ها را رفتار شود.
اما غافل از اینکه مصرف مواد مخدر می‌تواند آسیب‌های شدیدی به اعتماد به نفس آن‌ها وارد کند و حتی در مواردی باعث شود تا فرد اعتماد به نفس خود را از دست بدهد. به همین دلیل ممکن است فرد در چنین شرایط به محض بروز کوچک‌ترین مشکل و چالشی، سرخورده شود و چه بسا برای فرار از آن‌ها اعتیاد خود را از سر بگیرد.
پس در چنین شرایطی بسیار مهم است که به فرد گفته شد تا هر شخصی ممکن است در طول زندگی خود مشکلات و چالش‌های سختی را تجربه کند، اما هرگز نباید خود را ببازد و از پس تمامی آن‌ها بر خواهد آمد.
افسردگی بعد از ترک مواد مخدر را چگونه می توان کنار گذاشت؟
درست است که هر فردی سختی‌ها و دشواری‌های فراوانی را پشت سر گذاشته است تا از چنگال اعتیاد رهایی پیدا کند، اما در مقایسه با ترک اعتیاد، کنارگذاشتن افسردگی بعد از ترک مواد مخدر به مراتب کار آسان‌تری خواهد بود. چون شما می‌توانید با استفاده از راهکارهایی را در ادامه به شما معرفی خواهیم کرد، به راحتی افسردگی بعد از ترک مواد مخدر خود را کنار بگذارید.
- داشتن یک رژیم غذایی مناسب
- تغییر سبک زندگی
- تنظیم سطح دوپامین
- افزایش عزت نفس
سخن پایانی
در آخر باید بگوییم که ابتلا به افسردگی بعد از ترک مواد مخدر، امر اجتناب‌ناپذیری خواهد بود و هر فردی در هر شرایط جسمانی و روانی که باشد، به آن دچار خواهد شد. از این رو موضوعی که در چنین شرایطی اهمیت پیدا می‌کند، این است که فرد در سریع‌ترین زمان ممکن برای درمان و جلوگیری از شدت پیدا کردن علایم این بیماری اقدام کند.
