اختصاصی طرفداری / ریز بینی یک تهیه کننده تلویزیونی که تبلیغ آبجوی الکلی را از حاشیه مراسم معارفه جواد نکونام پیدا کرد و تصویرش را در توییتر به اشتراک گذاشت، باشگاه استقلال را با حواشی تازه ای مواجه کرد. پژمان ماندگاری در توییتر صحنه ای را به تصویر کشید که باشگاه استقلال در مراسم معارفه نکونام روی مانیتور بزرگ پشت سر او به نمایش گذاشته بود.
عکسی از نکونام روی اسکوربورد ورزشگاه سانتیاگو برنابئو بعد از گلزنی به رئال مادرید و کاسیاس افسانه ای که تبلیغ یک برند تولید آبجوهای الکلی کنار آن دیده می شد. تهیه کننده تلویزیون با این توییت به مدیر باشگاه استقلال حمله کرد اما این گافی که استقلالی ها گردن صدا و سیما انداخته اند، بهانه ای شد تا پرونده تبلیغ مشروبات الکلی و موارد ممنوعه در فوتبال ایران را با هم مرور کنیم.
تبلیغ ناخواسته آبجو در مراسم معارفه نکونام
باشگاه استقلال مدعی است تبلیغ آبجو ناخواسته بوده و آن ها این تصویر را از روی تلوبیون برداشته اند، تصویری که قبلا به دفعات از برنامه های تلویزیونی پخش شده بود. ماجرا از این قرار است که استقلال می خواست برای جواد نکونام در روز معارفه اش سنگ تمام بگذارد. آن ها در آرشیو گل های ماندگار نکونام گشتند و یکی از مهم ترین گل ها را پیدا کردند. گل به کاسیاس در برنابئو با پیراهن اوساسونا!
اما استقلالی ها یادشان نبود که آن زمان اسکوربورد ورزشگاه سانتیاگو برنابئو کنار کوکاکولا، نوشیدنی الکلی آمستل را تبلیغ می کرد. نکونام هم وقتی در مراسم معارفه چرخید و تصویر پشت سرش را دید، آنقدر ذوق زده بود که به این اشتباه ناخواسته استقلالی ها توجه نکند.
از تبلیغ شرط بندی و قمار تا تبلیغ خدمات جنسی!
البته این اشتباه در قیاس با پخش تبلیغ ناخواسته قمار در صدا و سیما چیز خاصی نیست. یک بنگاه شرط بندی، حامی مالی تورنمنت کافا بود و تلویزیون با اینکه نام این کمپانی قمار را هنگام پخش بازی های ایران مقابل افغانستان، قرقیزستان و ازبکستان می پوشاند اما بعضا کار از دستش در می رفت و تبلیغ بنگاه شرط بندی روی صفحه تلویزیون نمایان می شد.
دور تا دور زمین بازی هم پر از تبلیغ این بنگاه شرط بندی بود. صد البته موقع پخش بازی های لیگ های اروپایی نیز بارها پیش آمده که تلویزیون ناخواسته تبلیغ نوشیدنی های الکلی، بنگاه های شرط بندی و حتی بعضا شرکت هایی که خدمات جنسی ارائه می دهند را پخش کند. پخش این صحنه ها با توجه به این نکته که اغلب بازی ها را ما خریداری نمی کنیم، چندان عجیب نیست اما شرکت کردن در تورنمنتی که حامی مالی اش یک شرکت تولید مشروبات الکلی یا بنگاه قمار و شرط بندی است، برای خیلی ها عجیب به نظر می رسد.
جنجال تورنمنت کالزبرگ
اولین بار این جنجال سال 1376 در فوتبال ایران رقم خورد. تیم ملی بعد از صعود به جام جهانی، با حذف والدایر ویرای برزیلی و استخدام تومیسلاو ایویچ فقید مواجه شد و ایویچ برای آنکه فوتبال ایران را بهتر بشناسد، به بازی های تدارکاتی نیاز داشت و صفایی فراهانی رییس وقت فدراسیون فوتبال تیم ملی را به تورنمنت چهار جانبه کالزبرگ در هنگ کنگ فرستاد، غافل از اینکه حامی مالی این تورنمنت یک شرکت آبجو سازی دانمارکی است.
تیم ملی در این تورنمنت دو بازی انجام داد و با درخشش احمدرضا عابدزاده که یک دستی پنالتی ستاره شیلی را گرفت و پنالتی خودش را هم تبدیل به گل کرد، با مقام سومی به ایران برگشت اما حاشیه های این تورنمنت تا مدت ها گریبان فوتبال ایران را گرفته بود و رییس فدراسیون باید به نهادهای مختلف جواب پس می داد که چرا تیم ملی را به تورنمنتی فرستاده که فلسفه برگزاری اش تبلیغ برای یک نوشیدنی الکلی است؟
سرنوشت متفاوت بورا و ایویچ
تورنمنت کالزبرگ را تیم ملی نیجریه با بورا میلوتینوویچ ملقب به شیطان شلخته برد و جایزه 312 هزار دلاری را به خود اختصاص داد. نیجریه با بورا در جام جهانی 1998 اسپانیای مدعی قهرمانی را شکست داد و از مرحله گروهی صعود کرد اما تومیسلاو ایویچ که در تورنمنت کالزبرگ برای اولین بار روی نیمکت تیم ملی ایران نشسته بود، حتی حضور در جام جهانی را همراه تیم ملی ما تجربه نکرد.
ایویچ در نهایت چند روز مانده به جام جهانی بعد از شکست سنگین مقابل رم برکنار شد تا جلال طالبی همان کسی که چهار سال قبل قرار بود دستیار بورا روی نیمکت تیم ملی آمریکا باشد، ایران را در جام جهانی 98 فرانسه هدایت کند.
شر عظیم از بیخ گوش فوتبال ایران گذشت
در دوره ایویچ اما یک اتفاق عجیب دیگر هم در فوتبال ایران رخ داد. اتفاقی که با تمنای فدراسیون وقت رسانه ای نشد. شب عید 1377 فدراسیون، تیم ملی ایران را همراه ایویچ به اردوی فرانسه فرستاد تا مسافران جام جهانی، سه بازی تدارکاتی همزمان با ایام نوروز انجام بدهند. یکی از این سه بازی همان بازی معروف مقابل نانت است که همزمان با تحویل سال برگزار شد و سیروس دین محمدی با دو شوت سنگین هر دو گل ایران را به ثمر رساند.
ایویچ برای شناخت تیم ملی نیاز به بازی تدارکاتی و اردوی آماده سازی داشت و فدراسیون هم هیچ دعوتی را بی جواب نمی گذاشت. یکی از این دعوت ها همین اردوی فرانسه بود که می توانست شری عظیم برای فوتبال ایران تولید کند. ایران در قبال سه بازی دوستانه با باشگاه های فرانسوی، باید برندی را روی پیراهن خود تبلیغ می کرد.
خطر دوکس!
تیم ملی در اردوی نوروزی فرانسه سه بازی انجام داد و در هر سه بازی پیراهنی پوشید که تبلیغات دوکس روی سینه آن نقش بسته بود. آن زمان گفته شد این شرکت تولید و پخش مواد غذایی منجمد که تامین کننده بخش عمده ای از مرغ و مواد پروتئینی اروپا است، به یک سرمایه دار یهودی ساکن اسراییل تعلق دارد. همین شایعه برای زمین زدن فوتبالی که چند ماه قبل تیم ملی اش را به تورنمنت آبجوسازی فرستاده بود، کفایت می کرد اما مسئولان وقت فدراسیون از تعطیلات ایام نوروز استفاده کردند و با کمک برخی بزرگان رسانه های ورزشی در آن دوران، موضوع را مسکوت نگه داشتند تا یک خطر جدی از بیخ گوش تیم ملی بگذرد.
پس از آن، تا پایان دوران صفایی فراهانی، تیم ملی اردوهای خارجی بسیاری را پشت سر گذاشت اما فدراسیون دیگر اجازه نداد روی پیراهن تیم ملی هیچ تبلیغی نقش ببندد.
دوباره هنگ کنگ، دوباره کالزبرگ!
صفایی فراهانی در آستانه بازی های آسیایی 2002 از فدراسیون رفت و محمد دادکان جایگزین او شد. تیم ملی در سال 2003 بار دیگر هوس کرد در تورنمنت چهار جانبه هنگ کنگ شرکت کند. تورنمنتی که دیگر نامش کالزبرگ نبود چرا که قوانین جدید فیفا اجازه نمی داد شرکت های دخانیات و تولید مشروبات الکلی به طور مستقیم برگزار کننده تورنمنت باشند.
آن ها فقط اجازه داشتند از فضاهای تبلیغاتی یک مسابقه فوتبال استفاده کنند. کالزبرگ هم تبلیغات خود را دور تا دور ورزشگاه محل برگزاری تورنمنت چهار جانبه درج کرده بود. در این تورنمنت ایران، اروگوئه، دانمارک و هنگ کنگ حضور داشتند.
تبلیغ نوشیدنی غیر الکلی؛ انشاالله شربت است!
شاید مهم ترین تصویری که از این تورنمنت به یادگار مانده همان پنالتی جالبی باشد که بازیکن دانمارک با یک حرکت جوانمردانه به اوت زد. نیکبخت واحدی سوت تماشاگر با سوت داور اشتباه گرفت و توپ را درون محوطه جریمه با دست لمس کرد.
داور نقطه پنالتی را نشان داد و بازیکن دانمارک با مشورت سرمربی اش این پنالتی بادآورده را به اوت زد اما مهم ترین حاشیه باقی مانده از این تورنمنت همان تبلیغات کالزبرگ بود که البته محمد دادکان ادعا کرد کالزبرگ در این تورنمنت فقط نوشیدنی های ورزشی و غیر الکلی خود را تبلیغ می کرد. منتقدان دادکان اما سختگیرانه معتقد بودند کالزبرگ اصلا نوشیدنی غیر الکلی تولید نمی کند!
باورنکردنی؛ تبلیغ آبجوی الکلی، این بار در آزادی
داستان تبلیغ نوشیدنی الکلی یک بار ناخواسته در ورزشگاه آزادی هم تکرار شد. روزی که استقللال در تهران مقابل بوریرام تایلند بازی کرد و تیم تایلندی پیراهنی پوشید که روی آن تبلیغ یک آبجوی محلی به اسم چانگ دیده می شد.
فدراسیون فوتبال برای آنکه بیش از پیش تحت فشار منتقدان داخلی نباشد، ادعا کرد بابت این موضوع به فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا شکایت کرده است اما شکایت بعد از برگزاری بازی در آزادی و پخش تصاویر تبلیغ نوشیدنی الکلی روی سینه بازیکنان حریف استقلال، فقط یک مانور بود.
بازی با یونان پرید
از این جا به بعد سخت گیری ها برای فوتبال بیشتر شد و تحت تاثیر همین سختگیری ها فدراسیون فوتبال سال 1397 برگزاری بازی مقابل یونان را لغو کرد.
ایران و یونان قرار بود ابتدا به میزبانی آتن و سپس به میزبانی ترکیه مقابل هم قرار بگیرند اما فدراسیون فوتبال با این شرط که در جریان بازی نباید نوشیدنی الکلی یا بنگاه شرط بندی تبلیغ شود، باعث شد فدراسیون یونان قید برگزاری این بازی را بزند.
بازی با برزیل و پاراگوئه هم رفت روی هوا
مشابه این اتفاق یک بار دیگر اردیبهشت سال گذشته رخ داد. ژاپنی ها ما را به تورنمنت چهار جانبه ای با حضور تیم ملی این کشور و تیم های ملی برزیل و پاراگوئه دعوت کرده بودند اما از آنجایی که حامی مالی این تورنمنت یک شرکت تولید مشروبات الکلی در ژاپن بود و این شرکت اصرار داشت نام خود را روی تورنمنت بگذارد، فدراسیون فوتبال ایران دعوت ژاپنی ها را رد کرد تا تیم ملی قبل از حضور در جام جهانی 2022، شانس بازی با برزیل، پاراگوئه و ژاپن را از دست بدهد.
برزیل نه، افغانستان آری!
یک سال و یک ماه بعد از آنکه به بهانه نام یک شرکت تولید مشروبات الکلی حاضر به بازی با برزیل نشدیم، به مصاف تیم ملی افغانستان رفتیم و با تبلیغ یک بنگاه شرط بندی در تورنمنت کافا کنار آمدیم تا سیاست دو گانه در فوتبال ایران همچنان ادامه داشته باشد. فوتبالی که یک روز بازی با برزیل را فدای قواعد کشور می کند و یک بار دیگر از ترس قهر منشی شیخ سلمان، قواعد کشور را نادیده می گیرد و در تورنمنت کافا بدون توجه به تبلیغ قمار و شرط بندی به میدان می رود.
شوخی با فیفا؛ ... باشد، ما نیستیم!
واقعیت این است که فوتبال این روزها با صنعت گره خورده و دیگر نمی توان برخی تبلیغات را از رویدادهای فوتبالی تفکیک کرد. شاید روزگاری می شد برای شرکت در یک بازی دوستانه شرط هایی نظیر ممنوع بودن تبلیغات نوشیدنی الکلی یا شرط بندی گذاشت اما حالا این شرکت ها چنان در تشکیلات فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا نفوذ کرده اند که بعید نیست در آینده ای نزدیک در بازی های رسمی هم شاهد تبلیغ این موارد باشیم.
طبیعی است ما هرگز نمی توانیم برای فیفا شرط بگذاریم اگر فلان تبلیغات دور زمین باشد، ما در جام جهانی بازی نمی کنیم! این شرط بیشتر به شوخی شبیه است...
