اولین دوره رقابتهای قهرمانی یورو در سال ۱۹۶۰ و به میزبانی فرانسه برگزار شد. تاکنون ۱۶ دوره این از بازی‌ها برگزار شده که در مجموع کریستیانو رونالدو با ۱۴ گل بهترین گلزن تاریخ این رقابتهاست. همچنین میشل پلاتینی رکورددار گلزنی در یک دوره این بازی‌ها با ۹ گل زده است. در این مطلب قصد داریم برنده کفش طلای هر دوره از بازی‌ها را به شما معرفی کنیم.
کفش طلای اولین دوره این رقابتها به ۵ بازیکن (همگی با ۲ گل زده) رسید. دو نفر از شوروی ( ویکتور پوندلنیک و والنتین ایوانف)، دو نفر از یوگسلاوی (دراژان یرکوویچ و میلان گالیچ) و یک نفر از میزبان یعنی فرانسه (فرانسوا اوت) به طور مشترک این جایزه را از آن خود کردند. پوندلنیک زننده گل برتری در فینال برای شوروی بود که در پاسخ به گل گالیچِ یوگوسلاو برای کشورش طلای آن دوره را به ارمغان آورد.
چهار سال بعد، این جایزه به سه بازیکن (همگی با ۲ گل) رسید. دو بازیکن از مجارستان (دژو نواک و فرنس بنه) در کنار چوس پردای اسپانیایی دو گل به ثمر رساندند. با گلزنی نواک و بنه در رده بندی، مجارستان با پیروزی مقابل دانمارک مقام سوم آن دوره را از آن خود کرد، اما پردا با زدن گل اول در فینال به اسپانیا کمک کرد تا قهرمان جام ملت‌های اروپا ۱۹۶۴ شود.
کفش طلای سومین دوره مسابقات جام ملت‌های اروپا به دراگان جاجیچ از یوگسلاوی رسید. جاجیچ که یک وینگر باهوش بود، از نظر بسیاری، یکی از بهترین بازیکنان کناره زمین در نسل خود بود. گل دیرهنگام او به قهرمان جهان انگلیس، یوگسلاوی را به فینال یورو رساند. او در بازی فینال نیز گلزنی کرد، اما گل دیرهنگام ایتالیا باعث شد که بازی پایانی تکرار شود و ایتالیایی ها در بازی برگشت با نتیجه 2-0 برنده شدند و جام در خانه ماند. همچنین جاجیچ مقام سوم توپ طلای ۱۹۶۸، پس از جرج بست و بابی چارلتون را کسب کرد.
در سال 1972، گرد مولر مهاجم تیم ملی آلمان، که دو سال قبل کفش طلای جام جهانی را بدست آورده بود، عنوان بهترین گلزن جام ملت‌های اروپا را نیز کسب کرد. بمب‌افکن آلمانی پس از بریس در نیمه‌نهایی مقابل بلژیک جواز صعود آلمان به فینال را امضا کرد و با تکرار همین عملکرد در فینال مقابل شوروی سهم بسزایی در اولین قهرمانی ژرمن‌ها داشت.
هموطن و هم‌نام او دیتر در دوره بعدی این جایزه را به دست آورد، دیتر مولر با تکرار عملکرد گرد مولر موفق به ثبت ۴ گل برای ژرمن‌ها شد، هرچند آلمان نتوانست از عنوان خود دفاع کند و در فینال مغلوب چکسلواکی شد. در بازی نیمه نهایی ابتدا میزبان با دو گل پیش افتاد اما در ادامه آلمان با گل‌های فلو و دیتر مولر (هشت دقیقه مانده به پایان بازی) کار را به وقت اضافه کشاندند. دیتر مولر ستاره آن دوره دو گل در وقت‌های اضافه به ثمر رساند تا آلمان را برای بار دوم به فینال برساند.
آلمان قصد داشت به اولین کشوری تبدیل شود که دوبار پیاپی قهرمان اروپا می‌شود. آنها مانند بازی نیمه‌نهایی باز هم ۲_۰ از حریف خود عقب افتادند، اما با جبران دو گل خورده که توسط دیتر مولر و هولتسنباین به ثمر رسید بازی را به ضربات پنالتی بردند.
آن دوره برای اولین بار بود که از ضربات پنالتی استفاده می‌شد. در ضربات پنالتی اولی هونس پنالتی خود را از دست داد و آخرین ضربه پنالتی چکسلواکی به آنتونین پاننکا رسید و این بازیکن با یک ضربه چیپ به سپ مایر باعث شد چکسلواکی اولین جام معتبر تاریخ خود را به دست آورد.
در دوره ۱۹۸۰ کلاوس آلوفس در دور گروهی مقابل هلند سه گل به ثمر رساند. با هتریک آلوفس، آلمان نیز در کسب کفش طلای یورو هتریک کرد و برای سومین بار متوالی این عنوان به یک بازیکن آلمانی اعطا شد.
تورنمنت 1984 شاهد رکوردی بود که به لطف میشل پلاتینی افسانه‌ای همچنان پابرجاست، زیرا این مرد فرانسوی با 9 گل کفش طلای آن دوره را به دست آورد. او در بازی افتتاحیه با گلزنی دیرهنگام مقابل دانمارک باعث شد میزبان شروع خوبی داشته باشد. پلاتینی در ادامه ۳ گل به بلژیک و سه گل به یوگسلاوی زد تا با اقتدار به مرحله حذفی صعود کنند.
در نیمه نهایی با گل دقیقه ۱۱۹ پلاتینی، فرانسه با نتیجه ۳_۲ پرتغال را مغلوب کرد و به فینال رسید. در فینال نیز ضربه آزاد این بازیکن از آرکونادا، دروازبان اسپانیا عبور کرد و فرانسه ۱ بر صفر پیش افتاد. در دقیقه ۸۵ برونو بلون گل دوم فرانسه را وارد دروازه اسپانیا کرد تا فرانسوی‌ها برای نخستین بار قهرمان اروپا شوند.
در سال 1988، مارکو فن‌باستن اولین بازیکن هلندی بود که این جایزه را می برد. او در این تورنمنت بسیار درخشان ظاهر شد و به نظر اکثر کارشناسان زیباترین گل تاریخ این رقابتها را در فینال به ثمر رساند. مهاجم هلندی با شکست مقابل اتحاد جماهیر شوروی جام را شروع کرد، با هتریک مقابل انگلیس تا حدودی جبران مافات کرد.
در ادامه هلند با پیروزی مقابل جمهوری ایرلند راهی مرحله نیمه‌نهایی شد و مقابل آلمانِ میزبان قرار گرفت. در این بازی هلندی ها با نتیجه ۲ بر ۱ با گل‌های کومان و فان‌باستن پیروز شدند تا ضمن صعود به فینال، انتقام فینال ۱۹۷۴ را هم از ژرمن‌ها بگیرند.
نخستین بازی هلند در این دوره مقابل اتحاد جماهیر شوروی در فینال تکرار شد اما این بار داستان به گونه‌ای دیگر رقم خورد. ابتدا رود گولیت هلند را پیش انداخت و در دقیقه ۵۴ آرنولد مورن با یک سانتر بلند توپ را به گوشه محوطه جریمه شوروی فرستاد. توپ روی هوا به فان‌باستن نزدیک شد و همه منتظر پاس به بیرون (کات‌بک) مارکو بودند.
اما فان‌باستن گزینه دیگری را انتخاب کرد. او با یک شلیک والی خیره کننده توپ را از بالای سر رینات داسایف وارد دروازه شوروی کرد تا هلند اولین جام خود را با مربیگری رینوس میشل بر پایه استعدادهای درخشان گولیت، ریکارد و فن‌باستن کسب کند.
گل زیبای مارکو فان باستن در فینال یورو 88 به شوروی
در سال 1992 کفش طلا دوباره بین چهار بازیکن تقسیم شد که دنیس برگکمپ هلندی، هنریک لارسن دانمارکی، کارل هاینز-ریدله آلمانی و توماس برولین سوئدی هر کدام سه گل به ثمر رساندند و به طور مشترک این عنوان را از آن خود کردند.
سی سال از آخرین میزبانی و همچنین آخرین جام سه‌شیرها می‌گذشت. با اینکه آلن شیرر در صدر جدول بهترین گلزنان یورو۹۶ قرار گرفت، اما نتوانست میزبان را به فینال برساند. تنها ۲۳ دقیقه از آغاز جام گذشته بود که آلن شیرر با فرار در عمق توپ را وارد دروازه حریف کرد و اولین گل خود و کشورش را مقابل سوئیس به ثمر رساند. هرچند در این بازی انگلیس با تساوی ۱_۱ متوقف شد.
در بازی دوم آنها مقابل اسکاتلند صف‌آرایی کردند که باز هم شیرر هنر خود را به معرض نمایش گذاشت و آن بازی با گل‌های شیرر و گسکوئین با نتیجه ۲ بر صفر به نفع میزبان خاتمه یافت. در بازی سوم شیرر بریس کرد تا انگلستان با صدرنشینی پا به مرحله حذفی بگذارد.
در مرحله یک‌چهارم‌نهایی، انگلیس تیم اسپانیا را (پس از تساوی بدون گل) در ضربات پنالتی حذف کرد و به نیمه‌نهایی رسید. آنها در نیمه‌نهایی در ورزشگاه ومبلی مقابل آلمان صف آرایی کردند. هنوز دو دقیقه از سوت آغاز بازی نگذشته بود که آلن شیرر روی یک ضربه کرنر دروازه کوپکه را گشود اما خیلی زود آلمان به وسیله کونتز گل مساوی را به ثمر رساند تا بازی در پایان ۱۲۰ دقیقه تلاش دو تیم به تساوی ۱_۱ برسد. در ضیافت پنالتی‌ها آلمان‌ها بهتر عمل کردند و رویای سه‌شیرها برای نخستین فینال اروپایی خود را بر باد دادند.
یورو 2000 در بلژیک و هلند برگزار شد و برای نخستین بار بود که دو کشور مشترکاً میزبانی این رقابتها را بر عهده می‌گرفتند. کفش طلا نیز مشترک به پاتریک کلایورت هلندی و ساوو میلوشویچ از یوگسلاوی رسید که هرکدام ۵ گل به ثمر رساندند.
یورو ۲۰۰۴ در پرتغال شاهد یک برنده شگفت‌انگیز کفش طلا بود جایی که مهاجم جمهوری چک، میلان باروش با پنج گل به این مهم دست یافت. گل اول او به چکی ها کمک کرد تا پس از دریافت گل در وقت های تلف شده در نیمه اول مقابل لتونی، بازی را به تساوی بکشانند و در نهایت با گل دقیقه ۸۵ هاینز پیروزی را از آن خود کردند. در بازی دوم، در حالی که ابتدا جمهوری چک با دو گل از هلند عقب افتاده بود، باروش با گلزنی خود بازی را به تساوی کشاند و در نهایت بایک کامبک رویایی تیم ملی جمهوری چک با نتیجه ۳ بر ۲ حریف نامدار خود را مغلوب کرد.
در بازی سوم جمهوری چک مقابل آلمان صف‌آرایی کرد و گل سوم باروش به اولیور کان باعث شد جمهوری چک با امتیازات کامل راهی مراحل حذفی شود. در مرحله یک‌چهارم‌نهایی باروش مقابل دانمارک بریس کرد تا به همراه گل یان کولر، جمهوری چک با نتیجه قاطع ۳_۰ پیروز و راهی نیمه‌نهایی شود.
گل اول میلان باروش روی پاس گل کارل پوبورسکی با فرار در عمق و یک ضربه چیپ زیبا به ثمر رسید. تنها دو دقیقه بعد با یک فرار در عمق مشابه گل اول روی پاس زیبای پاول ندود توپ را به تور دروازه توماس سورنسن چسباند.
چکی‌ها در مرحله نیمه نهایی با نتیجه ۱ بر صفر مغلوب قهرمان شگفتی ساز آن دوره شدند و از راهیابی به فینال بازماندند.
در یورو 2008 اسپانیا به انتظار خود برای کسب عنوان قهرمانی پایان داد و داوید ویا با چهار گل کفش طلای آن دوره را به دست آورد. سه گل ویا در اولین بازی مقابل روسیه به ثمر رسید. گل اول با پاس دهانه دروازه فرناندو تورس به سادگی وارد دروازه ایگور آکینفیف شد، گل دوم روی فرار در عمق و پاس استثنایی اینیستا به ثمر رسید و گل سوم روی یک حرکت زیبا در محوطه جریمه روسیه و کنار زدن مدافعین برای داوید ویا ثبت شد.
در بازی دوم اسپانیا به مصاف سوئد رفت و در حالی که تا دقیقه ۹۲ بازی با نتیجه مساوی ۱_۱ در جریان بود، روی فرصت طلبی ویا و استفاده از تعلل مدافعان سوئد توپ را به تور دروازه ایاسکسون چسباند و بدین صورت عنوان آقای گلی آن دوره را کسب کرد.
چهار سال بعد تاریخ تکرار شد و اسپانیا توانست در یورو ۲۰۱۲ از عنوان قهرمانی خود دفاع کند و البته باز هم یک اسپانیایی برنده کفش طلا شد.
در آن دوره شش بازیکن سه گله برای کفش طلا معرفی شدند. با توجه به اینکه ماریو گومز و فرناندو تورس هرکدام یک پاس گل ثبت کرده بودند لایق این عنوان شناخته شدند و در نهایت فرناندو تورس با ۱۸۹ دقیقه بازی و ۹۳ دقیقه بازی کمتر نسبت به گومز به کفش طلای جام ملت‌های اروپا رسید. همچنین تورس با گلزنی در فینال یورو ۲۰۱۲ به اولین بازیکنی تبدیل شد که در دو فینال متوالی این رقابتها گلزنی می‌کند.
یورو ۲۰۱۶ در خاک فرانسه برگزار شد و بازیکنی از کشور میزبان با شش گلِ زده برنده کفش طلای آن دوره شد. او در واقع فقط یک بار در مرحله گروهی مقابل آلبانی گلزنی کرد، اما در مراحل حذفی خوش درخشید و با ۵ گل عنوان آقای گلی و بهترین بازیکن تورنومنت را به‌دست آورد و سهم بسزایی در رسیدن فرانسه به دیدار پایانی ایفا کرد.
گریزمان پس از صعود فرانسه به یک‌هشتم با بریس مقابل جمهوری ایرلند فرانسه را به دور بعد برد. در یک‌چهارم نهایی مقابل ایسلند، تیم شگفتی‌ساز آن دوره یکی از ۵ گل فرانسه را مقابل آنها به ثمر رساند تا فرانسه به نیمه‌نهایی برسد.
در آن دیدار هم مهاجم اتلتیکومادرید خوش درخشید و با بریس دیگر مقابل آلمان همراه با کشورش به دیدار نهایی یورو ۲۰۱۶ رسید. اما در فینال آنها مغلوب پرتغال شدند و از کسب سومین جام بازماندند.
آخرین دوره مسابقات قهرمانی اروپا با عنوان یورو ۲۰۲۰ در سال ۲۰۲۱ برگزار شد. در آن دوره کریستیانو رونالدو با ۵ گل این عنوان را از آنِ خود کرد. هرچند پاتریک شیک از جمهوری چک هم همین تعداد گل را به ثمر رساند، اما با توجه به یک پاس گل که رونالدو ثبت کرد به تنهایی صاحب این عنوان فردی باارزش شد.
به نظر شما کفش طلای یورو ۲۰۲۴ به کدام بازیکن تعلق میگیرد؟
