مقدمه
در مقاله قبلی درباره ماهیت حقوقی قرارداد بازیکن و باشگاه صحبت کردیم در این مقاله قصد داریم درباره ابعاد حقوقی دوپینگ در فوتبال صحبت کنیم.
در دنیای حرفه‌ای فوتبال، سلامت و آمادگی جسمانی بازیکنان نقش محوری در عملکرد و نتایج تیم‌ها دارد. اما در میان تمام روش‌های ارتقای توان بدنی، گاهی مرزهای قانونی نادیده گرفته می‌شود و موضوع دوپینگ به میان می‌آید. دوپینگ نه تنها یک تخلف ورزشی است، بلکه تبعات سنگین حقوقی نیز برای بازیکن و حتی اعضای کادر پزشکی و فنی به همراه دارد. در سطح بین‌المللی، سازمان‌هایی مانند فیفا، یوفا و آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ (WADA) مقررات سخت‌گیرانه‌ای وضع کرده‌اند تا عدالت و سلامت در رقابت‌های ورزشی حفظ شود.
با وجود این مقررات، موارد متعددی از مثبت شدن تست دوپینگ در فوتبال دیده شده که هم آینده ورزشی بازیکن را تحت تأثیر قرار داده و هم باشگاه‌ها را درگیر چالش‌های حقوقی و مالی کرده است. در این مقاله، قصد داریم ابعاد حقوقی دوپینگ در فوتبال را بررسی کنیم، به مسئولیت بازیکن و نقش پزشک تیم بپردازیم و نگاهی داشته باشیم به فرآیندهای رسیدگی قانونی در صورت بروز این تخلف.
تعریف دوپینگ در فوتبال و قوانین حاکم بر آن
دوپینگ به استفاده از مواد یا روش‌هایی گفته می‌شود که عملکرد ورزشی را به‌طور غیرمجاز افزایش می‌دهد و معمولا در فهرست ممنوعه WADA قرار دارند. این مواد ممکن است شامل داروهای نیروزا، هورمون‌ها، یا حتی مکمل‌هایی باشند که ناخودآگاه حاوی ترکیبات غیرمجاز هستند. فیفا، AFC و دیگر نهادهای وابسته به IOC، همگی مقررات مشخصی در این زمینه دارند و باشگاه‌ها را موظف کرده‌اند که بازیکنان خود را از عواقب دوپینگ آگاه سازند.
مسئولیت حقوقی بازیکن در صورت دوپینگ
مطابق اصل مسئولیت فردی مطلق که در مقررات WADA وجود دارد، بازیکن مسئول هر آن چیزی است که وارد بدن او می‌شود؛ حتی اگر خودش آگاه نبوده باشد. به همین دلیل، در بسیاری از موارد، عدم اطلاع از ممنوع بودن یک دارو یا تجویز پزشک، نمی‌تواند دلیلی برای رفع مسئولیت تلقی شود.
در صورت مثبت شدن تست دوپینگ، ممکن است بازیکن با عواقب زیر روبه‌رو شود:
محرومیت از بازی به مدت چند ماه تا چند سال
فسخ قرارداد از سوی باشگاه یا اسپانسرها
پرداخت خسارت به باشگاه یا حامی مالی
از دست رفتن فرصت‌های ملی یا بین‌المللی
همچنین، بازیکن ممکن است در صورت تکرار تخلف، با محرومیت مادام‌العمر روبه‌رو شود.
نقش و مسئولیت پزشک تیم در پرونده‌های دوپینگ
پزشک تیم یا مسئولان کادر درمانی، نقشی حیاتی در سلامت جسمی بازیکنان دارند. آن‌ها باید با داروهای مجاز و ممنوع آشنایی کامل داشته باشند و هیچ ماده‌ای را بدون بررسی فهرست WADA تجویز نکنند.
اگر مشخص شود که پزشک یا کادر درمانی:
داروی ممنوعه‌ای را تجویز کرده‌اند،
نسبت به بررسی ترکیبات دارو بی‌دقتی کرده‌اند،
یا اطلاعات نادرستی به بازیکن داده‌اند،
در این صورت ممکن است به عنوان مسبب یا شریک تخلف دوپینگ شناخته شوند و با محرومیت حرفه‌ای، مجازات انضباطی یا حتی پیگرد قانونی مواجه شوند.
فرآیند رسیدگی به تخلف دوپینگ
در صورت مشکوک بودن به دوپینگ، نمونه‌برداری از بازیکن معمولا نمونه A و B انجام می‌شود. اگر هر دو نمونه مثبت باشند، پرونده به نهادهای قضایی ورزشی مانند کمیته انضباطی فیفا یا دادگاه حکمیت ورزش (CAS) ارجاع داده می‌شود.
در این فرآیند، بازیکن حق دارد:
از خود دفاع کند.
دلایل پزشکی یا مستندات ارائه دهد.
وکیل داشته باشد.
درخواست بازبینی یا آزمایش مجدد ارائه دهد.
در نهایت، رأی نهایی ممکن است شامل محرومیت، جریمه مالی، تبرئه یا توصیه به آموزش مجدد باشد.
تأثیر دوپینگ بر باشگاه‌ها و قراردادهای فوتبالی
باشگاه‌ها نیز در صورت دوپینگ بازیکن متحمل ضرر می‌شوند. فسخ قرارداد، افت ارزش بازیکن، آسیب به برند باشگاه و بی‌اعتمادی هواداران، تنها بخشی از پیامدهای حقوقی برای باشگاه است.
از این رو، بسیاری از باشگاه‌های حرفه‌ای، در قراردادهای خود بندهایی را وارد کرده‌اند که به آن‌ها اجازه می‌دهد در صورت اثبات دوپینگ، بدون پرداخت غرامت، قرارداد را فسخ کنند یا خسارت مطالبه نمایند.
جمع‌بندی
دوپینگ تنها یک تخلف ورزشی نیست؛ بلکه مسأله‌ای حقوقی و اخلاقی است که آینده بازیکن، پزشک و باشگاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مسئولیت‌پذیری بازیکنان، دقت پزشکان تیم و شفافیت در قراردادها، می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از چنین بحران‌هایی ایفا کند.
در نهایت، آگاهی از قوانین و مقررات دوپینگ نه‌تنها به حفظ سلامت رقابت‌ها کمک می‌کند، بلکه از ورود بی‌مورد به پرونده‌های انضباطی نیز جلوگیری خواهد کرد.
