|
در زبان فارسی قافیه از دو قاعده کلی پیروی می کند
قاعده 1: مصوت های بلند آ و او ، به تنهایی می توانند به عنوان حروف قافیه قرار بگیرند.
با دلی بشکسته از عشقت ز دنیا می‌روم
قطره‌ام با صد گله از رسم دریا می‌روم
در این سروده از بنده ، واژگان "دنیا" و "دریا" قافیه و "می روم" ردیف شعر است. واژگان قافیه بر اساس قاعده اول و با حرف مشترک "آ" ، قافیه رو پدید آورده اند.
این قلب من از آن او ، خندان و شاد از روی او
مست از چه باشد دل کنون ؟ از عطر و از خوش بوی او
در این سروده از بنده ، واژگان "رو" و "بو" قافیه و "او" ردیف شعر است. واژگان قافیه بر اساس قاعده اول و با حرف مشترک "او" در انتها ، قافیه رو پدید آوردند.
قاعده 2: برای یادگیری این قاعده ابتدا باید یک آشنایی مقدماتی با صامت ها و مصوت ها داشته باشیم.
در زبان فارسی 29 واج یا حرف وجود دارد. 6 تا از این واج ها مصوت یا صدادار و 23 تا از آنها ، صامت یا بی صدا هستند.
مصوت ها خود به دو گروه بلند و کوتاه تقسیم می شوند.
مصوت های کوتاه: _َ _ِ _ُ
مصوت های بلند: آ او ای (با صدای E و نه ey)
بقیه واج ها ( ب پ چ خ ز ژ و...) صامت هستند.
در قاعده دوم ، یک مصوت همراه با یک یا دو صامت پس از خود می تواند قافیه قرار بگیرد.
از من که جدا گشتی ، محبوبِ جهان گشتی
از دیده‌ی ما پنهان ، بر غیر عیان گشتی
در این سروده از بنده ، واژه های "جهان" و "عیان" قافیه و "گشتی" ردیف است. واژگان قافیه بر اساس قاعده دوم و با حروف انتهایی مشترک "آن" قافیه شده اند. (یک مصوت و یک صامت)
آن شب که مرگ آید ، دیگر سحر نباشد
دوری ز رهسپاری ، ممکن دگر نباشد
در این سروده هم واژگان "سحر" و "دگر" بر اساس قاعده دوم قافیه شده اند و حروف مشترک آنها _َر هست. (یک مصوت کوتاه و یک صامت)
با چشمِ دلت بینی ، دنیا همه خوش رنگ است
غم خوردن و رنجیدن ، بر نعمتِ جان ننگ است
در این سروده هم واژگان "ننگ" و "رنگ" بر اساس قاعده دوم و با الگوی _َنگ قافیه شده اند. (یک مصوت و دو صامت)
|
