| در عصر دیجیتال که مرزهای میان زندگی خصوصی و عمومی به‌شدت کم‌رنگ شده، معضلی جدید به نام "شیرنتینگ" (Sharenting) یا به اشتراک‌گذاری افراطی اطلاعات کودکان در شبکه‌های اجتماعی، توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است. این عمل که شامل انتشار عکس‌ها، فیلم‌ها و جزئیات زندگی خصوصی فرزندان یا حتی تجربیات شخصی خود فرد است، پرسش‌های جدی اخلاقی، امنیتی و روانی را مطرح می‌کند. آیا این اشتراک‌گذاری‌ها صرفاً راهی برای ارتباط با عزیزان است یا پیامدهای ناخواسته‌ای دارد که باید به دقت بررسی شود؟ |
قرض گرفتن برای راه اندازی کسب و کار: شجاعت یا حماقت؟ ۴ عاملی که مسیر شما را مشخص می‌کنند
مرزهای محوشدهٔ حریم خصوصی در عصر دیجیتال
"شیرنتینگ" به معنای استفادهٔ مکرر والدین از شبکه‌های اجتماعی برای به اشتراک گذاشتن اخبار، عکس‌ها و دیگر محتواهای مربوط به فرزندانشان است. این پدیده، که ترکیبی از "sharing" (به اشتراک‌گذاری) و "parenting" (فرزندپروری) است، به یک هنجار اجتماعی تبدیل شده؛ به طوری که بسیاری از والدین از گزارش سونوگرافی گرفته تا دستاوردهای تحصیلی فرزندان خود را به‌صورت آنلاین منتشر می‌کنند. آمارهای نگران‌کننده‌ای نیز وجود دارد: بر اساس یک بررسی در سال ۲۰۱۸، ۷۶٪ از والدین اذعان داشتند که ممکن است تصاویرشان به دست افراد نادرست بیفتد، اما همچنان به اشتراک‌گذاری ادامه دادند. همچنین ۹۸٪ از والدین به عواقب احتمالی یا خجالت‌آور بودن پست‌هایشان فکر کرده بودند، اما باز هم اقدام به انتشار کردند. تحقیقات نشان می‌دهد که تا سن دو سالگی، ۹۲٪ از کودکان آمریکایی به دلیل فعالیت والدینشان، حضور آنلاین دارند.
انگیزه‌های والدین برای این کار اغلب مثبت است: به اشتراک گذاشتن شادی‌ها، به‌روز نگه داشتن دوستان و خانواده، و یافتن حمایت و مشاوره از دیگر والدین. اما در این میان، یک تناقض اخلاقی اساسی وجود دارد: میل والدین به اشتراک‌گذاری لحظات زندگی فرزندانشان در برابر حق کودک به حریم خصوصی و استقلال آینده. کودکان، به‌ویژه در سال‌های اولیهٔ زندگی، نمی‌توانند برای انتشار تصاویر یا اطلاعات خود به‌صورت آنلاین رضایت آگاهانه دهند. این امر سؤالاتی را دربارهٔ خودمختاری و احترام به خواسته‌های آتی کودک مطرح می‌کند.
قرض گرفتن برای راه اندازی کسب و کار: شجاعت یا حماقت؟ ۴ عاملی که مسیر شما را مشخص می‌کنند
پیامدهای پنهان و بلند مدتِ به اشتراک‌گذاری بی رویه
پیامدهای به اشتراک‌گذاری بیش از حد زندگی خصوصی، به‌ویژه شیرنتینگ، می‌تواند گسترده و عمیق باشد و آیندهٔ کودک را تحت تأثیر قرار دهد:
۱. نقض حریم خصوصی و امنیت داده‌ها:
هر تصویری که به‌صورت آنلاین منتشر می‌شود، کنترل آن از دست فرد خارج می‌شود. حتی تنظیمات حریم خصوصی "فقط دوستان" هم نمی‌تواند امنیت کامل را تضمین کند؛ زیرا دوستان می‌توانند اسکرین‌شات بگیرند یا محتوا را بازنشر کنند. پلتفرم‌های اجتماعی نیز حق استفاده از محتوای منتشرشده را برای خود محفوظ می‌دارند. این داده‌ها می‌توانند توسط سیستم‌های هوش مصنوعی اسکن و تجزیه و تحلیل شوند و چهره‌ها، مکان‌ها و اشیا را استخراج کنند.
۲. ایجاد ردپای دیجیتال دائمی برای کودکان:
هر پست، لایک و اشتراک‌گذاری، یک "ردپای دیجیتال" ایجاد می‌کند که تا سال‌ها می‌تواند فرد را دنبال کند. این ردپا می‌تواند بر فرصت‌های واقعی زندگی مانند استخدام، پذیرش در دانشگاه و حتی روابط شخصی در آینده تأثیر بگذارد. اطلاعاتی مانند نام کامل، تاریخ تولد و مکان زندگی که اغلب در پست‌های والدین یافت می‌شود، می‌تواند توسط سارقان هویت برای کلاهبرداری مالی یا سرقت هویت کودک مورد استفاده قرار گیرد. بارکلیز پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۳۰، شیرنتینگ عامل دو سوم موارد کلاهبرداری هویتی خواهد بود.
۳. بهره‌برداری از کودکان و خطرات فیزیکی:
انتشار عمومی عکس‌ها و فیلم‌های کودکان می‌تواند آن‌ها را در معرض افراد سوءاستفاده‌گر قرار دهد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که درصد بالایی از تصاویر سوءاستفاده جنسی از کودکان که در انجمن‌های آنلاین یافت می‌شوند، در ابتدا توسط والدین در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده‌اند. حتی عکس‌های بی‌گناه در لباس شنا نیز می‌توانند سوء استفاده شوند. "آدم ربایی دیجیتالی" (Digital Kidnapping) نیز یک تهدید واقعی است؛ جایی که غریبه‌ها عکس کودکان را می‌دزدند و وانمود می‌کنند که فرزند خودشان است. مکان‌یابی جغرافیایی و به اشتراک گذاشتن جزئیاتی مانند لباس فرم مدرسه، می‌تواند اطلاعاتی را در اختیار افراد مخرب قرار دهد.
۴. تأثیر روانی و عاطفی بر کودکان:
کودکانی که زندگی‌شان دائماً در معرض دید است، ممکن است احساس نقض حریم خصوصی کنند یا در بزرگسالی از محتوای منتشرشده شرمنده شوند. این امر می‌تواند به کاهش عزت نفس، مشکلات هویتی، احساس عدم کنترل بر روایت زندگی خود و حتی از بین رفتن اعتماد بین والدین و فرزند منجر شود. در یک مطالعه، ۷۱.۳٪ از نوجوانان بریتانیایی بین ۱۲ تا ۱۶ سال گزارش دادند که والدینشان به حریم خصوصی دیجیتال آن‌ها احترام کافی نمی‌گذارند و ۳۹.۸٪ از عکس‌های منتشرشده توسط والدینشان احساس شرمساری کرده‌اند. ۵. تهدیدهای جدید با هوش مصنوعی: با پیشرفت هوش مصنوعی و توانایی ساخت "دیپ فیک" (deep fake)، ریسک‌های انتشار عکس‌ها افزایش یافته است. تصاویر کودکان، حتی اگر کاملاً پوشیده باشند، می‌توانند توسط تولیدکننده‌های تصاویر برای ایجاد محتوای جنسی صریح مورد استفاده قرار گیرند.
قرض گرفتن برای راه اندازی کسب و کار: شجاعت یا حماقت؟ ۴ عاملی که مسیر شما را مشخص می‌کنند
راه‌حل: اشتراک‌گذاری مسئولانه و حفظ حریم خصوصی دیجیتال
با توجه به چالش‌های اخلاقی و امنیتی، والدین و افراد باید رویکردی آگاهانه و مسئولانه در قبال به اشتراک‌گذاری زندگی خصوصی در شبکه‌های اجتماعی اتخاذ کنند. راه‌حل‌ها باید بر اساس اصل "احتیاط" بنا شوند.
۱. رضایت آگاهانه و گفت‌وگوی مستمر:
* کودکان بزرگ‌تر: به‌محض اینکه کودکان به سن درک رسیدند، آن‌ها را در تصمیم‌گیری برای به اشتراک‌گذاری محتوای مربوط به خود دخیل کنید. نظر آن‌ها را بپرسید و به آن احترام بگذارید. این کار به آن‌ها درس مهمی دربارهٔ "رضایت" و "مرزها" در دنیای دیجیتال می‌دهد. کمتر از ۲۵٪ والدین قبل از انتشار عکس‌ها از فرزندانشان اجازه می‌گیرند.
* نوزادان و خردسالان: از آنجایی که کودکان خردسال قادر به دادن رضایت نیستند، والدین باید با احتیاط فراوان عمل کنند و منافع بلندمدت کودک را در اولویت قرار دهند.
* دیگر والدین: قبل از انتشار عکس کودکان دیگران، همیشه از والدین آن‌ها اجازه بگیرید.
۲. مدیریت دقیق تنظیمات حریم خصوصی:
* پلتفرم‌های خصوصی: از پلتفرم‌ها یا اپلیکیشن‌هایی استفاده کنید که برای اشتراک‌گذاری خصوصی طراحی شده‌اند و به شما امکان کنترل دقیق مخاطبان را می‌دهند، یا از فضای ذخیره‌سازی ابری خصوصی با لینک‌های اشتراکی استفاده کنید.
* تنظیمات شبکه‌های اجتماعی: در پلتفرم‌های عمومی مانند فیس‌بوک و اینستاگرام، تنظیمات حریم خصوصی حساب خود را به‌شدت مدیریت کنید. مخاطبان پست‌های خود را محدود کنید و از اشتراک‌گذاری عمومی خودداری کنید.
* غیرفعال کردن مکان‌یابی جغرافیایی: قابلیت برچسب‌گذاری مکانی (geo-tagging) را در دوربین و شبکه‌های اجتماعی خود خاموش کنید تا مکان زندگی یا تردد فرزندتان فاش نشود.
۳. اشتراک‌گذاری آگاهانه و محدود:
* "قبل از انتشار فکر کن": همیشه از خود بپرسید: "چرا این را به اشتراک می‌گذارم؟" و "پیامدهای احتمالی آن چیست؟".
* پرهیز از جزئیات شناسایی‌کننده: از انتشار اطلاعاتی که می‌تواند به شناسایی کامل کودک منجر شود، مانند نام کامل، تاریخ تولد، نام مدرسه یا لباس فرم مدرسه، خودداری کنید.
* پرهیز از محتوای حساس یا شرم‌آور: از انتشار عکس یا فیلم‌هایی که کودک را در وضعیت برهنه (حتی بی‌گناه در ساحل) یا در موقعیت‌های شرم‌آور نشان می‌دهد، پرهیز کنید.
* تغییر و ویرایش: در صورت لزوم، عکس‌ها را ویرایش کنید تا جزئیات شناسایی‌کننده مانند پلاک خودرو، نام مدارس یا چهره‌های دیگران محو شوند.
۴. آموزش دیجیتال:
* والدین: خود را در مورد سیاست‌های حریم خصوصی پلتفرم‌ها و خطرات احتمالی آگاه کنید.
* کودکان: به کودکان خود دربارهٔ اهمیت ردپای دیجیتال مثبت و خطرات به اشتراک‌گذاری اطلاعات آنلاین آموزش دهید.
* خانواده: با اعضای خانواده و دوستان نزدیک نیز دربارهٔ قوانین و مرزهای اشتراک‌گذاری صحبت کنید.
در نهایت، هدف باید ایجاد تعادل بین لذت به اشتراک گذاشتن لحظات ارزشمند و حفاظت از حریم خصوصی و آیندهٔ دیجیتال کودکان باشد. در مواقع تردید، "اشتراک‌گذاری نکردن" امن‌ترین گزینه است.
