لالی از شهرهای استان خوزستان است. این شهر مرکز شهرستان لالی است. شهر لالی از جنوب به شهرستان مسجدسلیمان، از شرق و جنوب‌شرقی به شهرستان اندیکا، از جنوب غربی به گتوند، از شمال و شمال‌غربی به سردشت دزفول محدود میشود. مساحت آن حدود ۱٬۴۰۰ کیلومتر مربع است.
این شهر دارای زمستانهای نسبتاً سرد و تابستان‌های گرم و بهاری دلپذیر می‌باشد. میزان بارندگی سالانه حدود ۵۰۰میلیمتر است. ارتفاع آن از سطح دریا نزدیک ۴۹۳ متر است. مردم این شهر لر بختیاری هستند و به زبان لری (گویش بختیاری) صحبت می‌کنند. مردم آن از طوایف مختلف ایل بختیاری هستند البته برخی از این طوایف خونی پاپی دارند و اهل پاپی اند اما امروزه با بختیاری ها متحداند.
بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، ۱۶٬۲۱۲ نفر (۳٬۰۴۱ خانوار) جمعیت داشته‌است.از مناطق دیدنی شهرستان لالی می‌توان به چَم شور واقع در اطراف روستای احمدآباد و امامزاده بَرِکه احمدآباد اشاره کرد. آب شور روستای سادات روستای بنه وار، قلعه صلواتی، سیکوَند، آبشار آرپناه روستای سرکولی کوه گریوه و بنه میر، چشمه تَلوک اشاره کرد. یکی از قدیمی‌ترین آثار حیات بشر در فلات ایران در غار پبده در نزدیکی لالی و در مسیر آبشار آرپناه قرار دارد.نخستین بار گیرشمن به کاوش این غار پرداخت.زیارتگاه‌های شاهزاده ابوالقاسم و باباروزبهان از دیگر مناطق زیارتی لالی هستند. با توجه به اینکه نام فارسی می‌باشد و بابا هم در آغاز آمده و متولیان زیارتگاه هم خود را شیخ ونه سید می‌دانند. احتمال اینکه از قطبهای صوفیه بوده باشد وجود دارد.
شهرستان لالي از ديرباز زيستگاه بشر بوده و در سده هاي اخير، به عنوان منطقه گرمسيري و قشلاقي بختياري هاي كوچ رو، بويژه شاخه هاي ۷ لنگ بختياري، اعتبار و ارزش بيشتر يافته است. در توصيف اهميت تاريخي اين منطقه، براي نمونه مي توان گفت كه قديمي ترين آثار سكونت انسان در نجد ايران در غار «پبده» در شمال لالي كشف شده است يا اين كه لالي بخشي از اولين حوزه شناخته شده نفت در ايران به شمار مي آيد و از اين رو، در دهه ۳۰ يكي ازحوزه هاي فعال استخراج نفت بوده است. هنگامي كه در اطراف منطقه مستعد «لالي» حوزه هاي نفتي كشف شد، صنعتي شدن، شكوه و رونق آن را فزوني بخشيد ولالي به اوج بالندگي رسيد و نام و آوازه اش جهانگير شد. لالي در فروردين ۸۲ به عنوان شهرستان مستقل از پيكره شهرستان مسجد سليمان جدا شد و فرمانداري لالي در آذر ماه همان سال كار خود را آغاز كرد. لالي داراي دو بخش مركزي و هتي، چهار دهستان سادات، دشت لالي، جاستون شه و هتي و ۲۸۵ روستاي مسكوني است و جمعيت اين شهرستان بر اساس سرشماری سال 1395 در حدود 37 هزار نفر برآورد شده است كه ۵۰ درصدشان عشاير، ۳۰ درصد روستايي و ۲۰ درصد شهري هستند. لالي پيشينه تاريخي كهن دارد؛ چنان كه حدود ۶۰ سال قبل پروفسور گريشمن، باستان شناس فرانسوي، قديمي ترين آثار سكونت انسان در فلات ايران را در غاري در شمال لالي به نام غار «پبده» كشف كرد. گريشمن معتقد بود كه ۱۵ هزار سال پيش مردماني كه در غار پبده مي زيسته ، اجداد بختياري ها بوده اند. پس دور از انتظار نيست كه لالي در دوران هاي تاريخي مختلف از كانون هاي زندگي در ايران بوده باشد؛ زيرا، اكنون آثار ارزشمندي از دوره هاي مختلف زندگي بشر در لالي برجا مانده كه نشان دهنده زيست و تمدن در منطقه است. آثار پل هاي بسته شده بر رودخانه ها، بقاياي قلعه هاي ساخته شده بر فراز كوه ها و دشت ها، نقش برجسته هاي صخره ها وكوه ها، آثار شهرهاي باستاني ايرانشهر، چال شهرو بنوار در شهرستان لالي، وجود بقاع متبركه امامزادگان مورد احترام مردم، همه از رونق لالي در ادوار گذشته حكايت دارد. ۹۹ درصد از مردم لالي از تيره هاي مختلف طوايف دوركي، بابادي و بهداروند، وابسته به شاخه «هفت لنگ» ايل شيعه مذهب بختياري اند و حدود ۴۵ درصد آنها از تيره هاي مختلف بابادي، ۴۰ درصد از تيره «اسيوند دوركي» و ۱۴ درصد از تيره هاي مختلف بهداروند هستند و مناسبات و روابط ايلي - عشايري در ميان آنها پررنگ است.نماینده مردم شهرستان لالی در مجلس به صورت مشترک از طریق آرای عمومی چهار شهرستان لالی ، مسجدسلیمان،اندیکا و هفتکل انتخاب و راهی مجلس می شود و در انتخابات شورای شهر از آن جایی که شهر لالی به عنوان مرکز شهرستان بوده 5 عضو را دارا بوده که با رای مستقیم مردم انتخاب می شوند .
شهرستان لالی با بیش 1400کیلومتر مربع وسعت در شمال استان درکوه پایه های زاگرس جای گرفته است وفاصله آن با مرکز استان 160کیلومتر می باشد از شمال به بخش سردشت دزفول،از جنوب به بخش مرکزی مسجدسلیمان از شرق به شهرستان اندیکا واز غرب به شهرستان گتوند متصل است.شهرستان لالی دارای دوبخش مرکزی وحتی می باشد.
وجه تسمیه
1)به دلیل اینکه دشتی هموار،صاف (لال)است.که به دشت لالی معروف بود و درزمان حضور انگلیسی ها دراین منطقه به آن laliplainیا دشت لالی می گفتند.
2)دشت لالی یا دشت لاله های سرخ لقبی است که به خاطر رویش گلهای لاله وشقایق های آتشین در فصل بهاربه رنگهای متفاوت عنوان لالی را به خود گرفت.
مکان های طبیعی لالی : تراز در 7کیلومتری شمال شهرستان لالی یه طرف بخش حتی در مسیر جاده امامزاده باباروزبهان،غارپبده وآرپناه است،یکی از دیدنی ترین تفریحگاه های است که وجود دارد. وجود رودخانه هرکش و تراز با آب شیرین و گوارا که آب شرب شهرستان را هم تامین می کند باغهای متعدد با درختان انار،زیتون،مرکبات،سدر(کنار)انگور،انجیر،آسیابهای قدیمی وکانالهایسنگی خصوصاًکانال سنگس باغ (کل احمد آقا)زیبایی خاصی به این منطقه داده است.در این منطقه چشمه هایی آب بسیار گوارا وزلال مثل چشمه حقی،چشمه نیستون شاه(جا نیزه شاه)چشمه رگ تراز….وجود دارد.
جاذبه های لالی
آبشارهای آرپناه: آبشارهای آرپناه در 45 کیلومتری شمال شرقی شهرستان لالی از مسیر جاده تراز(از بخش حتی)مکان جذاب و باصفا است که حواشی آن درختانی میوه وسپیدار،بلوط،و مرغزارها وچمنزارها سرسبز وجود دارد. این آبشارها یکی از سر شاخه های رود کارون می باشند.
غار پبده: در 22کیلومتری شهرستان . مسیرآن از جاده لالی یه سمت حتی وآبشارها آرپناه است.این غار در تنگ انبار سفید(به زبان محلی انبار اسپید)در دل کوه قرارگرفته است.استان خوزستان از جمله مناطقی است که دارای سازندهای آهکی می باشد.بنابراین برخی غارها در آن کشف شده که از اولین زیستگاهها وپناهگاههای سنگی درا یران و قدمت آن به دوره مافبل تاریخ(عصرحجر)برمی گردد و در سال 1949 توسط پرفسور رومن گیرشمن فرانسوی شناسایی شد.
بنه وار : در 32کیلومتری شرق شهرستان مسیرآن از فلکه امام حسین(ع) به سمت امامزاده شاه ابوالقاسم که در کنار رودخانه تلوک و چشمه بی بی ترخون واقع شده ودژاسد خان شیرکش(دژملکان)در جنوب آن قرار دارد. مصالح ساختمانی آن سنگهای منطقه مثل لالشه سنگ و در بعضی قسمتها دارای سنگر های دژبانی بقایایی دو مسجد،حمام،ساختمان هیجده(هژدر)آسیابهای آبی، زندان زیر زمینی،شوادان میدان چوگان بازی بوده این شهر تاریخی مربوط به سده های میانی اسلام اتبکان لر بزرگ تا دوره تیموری و صفوی اهمیت داشته وهم اکنون از اتاقهای این شهر برای سکونت استفاده می شود و حدود بیست خانوار در این شهر زندگی می کنند.
بنه میر: در 8کیلو متری شمال غربی لالی ومسیر آن از جاده لالی به سردشت و دزفول است.به میر یکی از صحراهایی سرسبز و پوشیده از درختان متعدد کنار که بقعه متبرکه سید محمد حنفیه در این منطقهدر شرق دهستان ططرآباد قرار دارد.این امام زاده دارای شمع خانه(باب المراد)سکوی نشیمن ونماز خانه است. که همیشه زایران زیادی را رد دامن خود پذیرا است.در منطقه تاریخی بنه میر آثار تاریخی زیادی اعم از دوره صفویه،ایلخانی و……وجود دارد.
چم شور و دره برکه : رد 5کیلومتری شهرستان لالی مسیر آن از فلکه امام حسین(ع)به سمت جاده شهرستان اندیکا یکی از مکانهای دیدنی با چشم اندازهای زیبا و پرطرفدار و رودخانه شور از کنار آن می گذرد. روبروی آن دره برکه و امام راده آقا برکه قرار دارد که در تمام فصول پذیرای مهمانان و گردشگران ار جای جای ایران است. دلنوازی طبیعت با رویش لاله ها وشقایقهای وحشی،ایجاد پارک جنگلی تراکم و تعداد درختان،وجود کارخانه آب معدنی لالی سایه های دل انگیز درختان و همچنین محل مناسبی برای آب تنی وشنا است.
امامزاده بابا روزبهان : در 40کیلومتری ضلع شهرستان لالی از سمت جاده تراز(جاده فرمانداری به سمت حتی)در آغوش کوههای زاگرس که به اعتقاد برخی قدمگاه حضرت سلمان فارسی می باشد.در اطراف این بارگاه مقدس آبشارهای بسیار قشنگی از کوههای اطراف سرازیر می شوند ودل انگیزی خاصی به منطقه می دهد.وجود درختان کلخنک،بن(بنک)بلوط،انار،انگور،بادام کوهی،بدون آنکه بشر در کاشت آن دخالتی داشته باشد.وجود داردکوههای سترگ و سربرافراشته که باباروزبهان را درآغوش کشیده اند،زیبایی وجذابیت آن را صد چندان کرده است هر ساله هزاران زائرسواره در میان کوهها و دره ها به عشق امام زاده وطیعت بگر آن روانه آنجا می شوند.عشق به ائمه وزبیایی طبیعت دست دردست هم داده این مسیر را برای زائان خستگی ناپذیر کرده است.
امام زاده شاه ابوالقاسم: در 24کیلومتری شرق لالی در روستای سادات واقع شده است.مسیرآن از فلکه امام حسین به سمت اندیکا است سیدمحمد پرهیزگار فرزند سید ابراهیم از فرزندان امام موسی کاظم واز برادران امام رضا(ع) که برای ترویج مذهب تشیع و رهرو امام هشتم وارد ایران شد.مقبره این امام زاده در زمان هلاکوخان ساخته شد وقدمت آن به دوره ایلخانیان می رسد دارای گنبدی بلند،پلکان سفید رنگ،مفرض که شاه گردن بلند یا شاه مال بابادی معروف است.در اطراف امام زاده چشمه سارهای زیبا،درختان گوناگون وسادات ارجمند پذیرای مهمانان هستند.
پل کابلی شهدای لالی: پل کابلی شهدای لالی از جمله زیبایی هایی است ،که در کنار رودخانه کارون گردشگران زیادی را برای تماشای آن به این منطقه کشانده است .رود کارون از لحاظ تامین آب آشامیدنی، کشاورزی، تولید برق و تفریحات آبی اهمیت بسیاری دارد. سدهای گوناگونی نیز بر روی این رود ساخته شده است.پل کابلی و معلق شهدای لالی از جمله جاذبه‌های گردشگری در کنار این رودخانه است.رود کارون از پرآب ترین رودخانه‌هاي ایران است که در گذر از شمال شوشتر به دوشاخه جدا می شود ودر جنوب شهر دوباره به یک دیگر می‌پیوندد و یک شاخه میشود. همین امر سبب شده است تا این رود شهر شوشتر رابه سه منطقه بافت قدیم، بلِیتی و مناطق جدید شمال غربی تقسیم کند. کارون از طولانی‌ترین رودهای ایران است که بخشی از ان بدلیل عمق زیاد قابلیت کشتیرانی دارد.
دره دوزویل: دره دوزویل لالی دراستان خوزستان وقع است. طول دره این گسل در حدود ۳۲ کیلومتر است که در کنار جاده ارتباطی لالی به شهرکرد قرار گرفته است. در این دره رودخانه سور در منطقه دیدنی و تفریحی چم سورجریان دارد که پس ز عبور از تنگ تالوک و ایجاد دریاچه ای پهن در این تنگ به سد شهیون میریزد. گفتنی است محمد رضا حاجی پور کارگردان و فیلمساز شهرستان لالی اخیرا مستندی به نام دوزویل تهیه کرده که از زوایای گوناگون این دره عمیق را به تصویر کشانده است . این دره تنگ و تاریک که حتی بستر رودخانه هم در آن به سختی دیده می شود در دوره های مختلفی از تاریخ محل عبور و تردد مردم و عشایر بختیاری بوده که قصد کوچ به ییلاق را داشته اند. وجود سه پل در فاصله کمی از هم در فواصل زمانی مختلفی از جمله ساسانی ، پهلوی و روزگار فعلی اهمیت این گذرگاه را در بین مردم منطقه نشان می دهد. پلی فلزی به نام پل جهجه بر روی این دره قرار گرفته است که در مسیر ارتباطی قرار دارد. شهرستان لالی از شرق و شمال شرقی به به شهرستان اندیکا و در جنوب و جنوب شرقی به بخش مرکزی شهرستان مسجدسلیمان متصل است.
.........................................
آرشیو
