صادق زیباکلام استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران است. زیبا کلام دو کتاب «ما چگونه ما شدیم؟» و «غرب چگونه غرب شد؟» را در پاسخ به کشمکش‌های ذهنی جامعه ایرانی نوشت. زیباکلام در کتاب «ما چگونه ما شدیم؟» با نگاهی جامعه‌شناسانه و انتقادی تاریخ ایران را مرور می‌کند تا به این سوالِ تاریخی پاسخ دهد. زیبا کلام جواب را نه تنها در تاریخ، که در مجموعه‌ای از عوامل اجتماعی، اقلیمی و سیاسی پیدا می‌کند.
خواندن کتاب «ما چگونه ما شدیم؟» برای شروع مطالعه تاریخ معاصر انتخاب خوبی میان کتاب‌های تاریخ معاصر ایران است. زبان کتاب ساده است و اصطلاحات تخصصی زیادی ندارد. نویسنده با آوردن مثال‌‌های فراون، مفهوم مورد نظرش را بیان می‌کند
کتاب تلاش می کند ریشه ها و چرایی ها و چگونگی های عقب ماندگی ایران را شرح دهد. صادق زیبا کلام در مقدمه ی کتاب می گوید که تلاش دارد به یکسری “چرا” ی مهم در مورد ریشه های عقب ماندگی در ایران اشاره کند و پاسخ این چراها را پیدا کند:
“چرا شاهان ما فاسد و بد بودند؟ چرا شاهان فرانسه یا انگلستان همه بد و فاسد نبودند؟ چرا رجال ما در عصر قاجار سرسپرده به سفارتخانه های خارجی بودند؟ چرا رجال انگلستان، روسیه یا فرانسه سرسپرده و وابسته نبودند؟ “و بسیاری چراهای دیگر… زیبا کلام در این کتاب سعی می کند با فاصله گرفتن از تئوری های مرسوم که اکثرا ریشه های کمونیستی و استعماری دارد به اصالت موضوع عقب ماندگی ایران بپردازد. زیبا کلام باور دارد که استعمار، علت عقب ماندگی ایران نیست، بلکه معلول آن است؛ به این معنی که عقب ماندگی ایران باعث شده است که استعمار به سمت آن هجوم بیاورد و بتواند در آن نفوذ کند : "در حالی که پرسش من، آن بود که چرا ایران اساسا در وهله اول بدل به کشوری عقب مانده گردید تا استعمار بتواند بر آن سوار شود؟" نویسنده در ادامه کتاب سعی می کند به دلایل و عواملی که به طور کلی باعث عقب ماندگی شرق در برابر غرب شده است بپردازد و دلایل مختلفی را برای آن ذکر می کند.ص
اگر به دنبال مطالعه ی تاریخ ایران با دیدی درونی که ریشه های عموم مشکلات را در داخل کشور جستجو می کند هستید این کتاب می تواند گزینه ی مناسبی برای شما باشد.
شاید بتوان صادق زیباکلام را مرد جنجالی شماره‌‌ی یک سیاست‌شناسی محافل آکادمیک ایران به‌حساب آورد. عقاید بدون هرگونه مصلحت‌اندیشی زیبا کلام، بارها او را به‌دردسر انداخته است. جالب است بدانید درعین اینکه بسیاری او را لیبرال دوآتشه می‌خوانند، او در سال‌های دهه‌ی ۶۰، دو سال به‌اتهام تبلیغ و فعالیت‌های چپ و مارکسیستی در زندان بوده است. این استاد دانشگاه تهران، با سخنرانی‌ها و مقالات تندوتیز خود در نقد نظام حاکم، توجه بسیاری از مطبوعات و تحلیلگران را به خود جلب کرده است. او در سال ۲۰۱۸ جایزه‌ی آزادی بیان «دویچه‌وله» را از آن خود کرد.
«ما چگونه ما شدیم» یکی از پرتیراژترین و پرخواننده‌‌ترین کتاب درخصوص جامعه‌شناسی سیاسی در ایران به‌شمار می‌رود. از سال انتشار تا به حال حدود ۳۰ بار به‌چاپ رسیده و موردتوجه بسیاری از علاقه‌مندان مسائل ایران قرار گرفته است. زیباکلام در این کتاب برخلاف آنچه از متن سخنرانی‌های او برمی‌آید، ازمنظر منطقی و بی‌طرف، به ریشه‌های عقب‌ماندگی ایران پرداخته است.
چیزی که این کتاب را از کتاب‌های مشابه خود متفاوت کرده است، نوع نگاه زیباکلام به مسائل توسعه و پاسخ او به مسئله‌ی عقب‌ماندگی ماست. او کتاب را با این طرح مسئله شروع می‌کند: «توجه به یک نکته ضروری است و آن هم اینکه چطور شد استعمار به ایران آمد و توانست آن را زیر مهمیز خود بکشد؛ اما هرگز ایرانیان به این فکر نیفتادند که انگلیس یا فرانسه را به‌استعمار خود درآورند؟ چه شد که کشورهای غربی سر از ایران درآوردند، ولی ایرانیان به عقل‌شان نرسید که راهی آن کشورها شوند؟ پاسخ واقع‌بینانه‌تر آن است که ما توان به استعمار درآوردن دیگران را نداشتیم».
شبخوش
