بَم یکی از شهرهای تاریخی استان کرمان در جنوب شرقی ایران است. ارگ تاریخی و شهر بم در صدر مراکز گردشگری استان کرمان و منطقۀ جنوب شرق کشور قرار گرفته و به قلب تپنده جذب مسافر و پایتخت گردشگری جنوب شرق تبدیل گردیده است. بم در بخش مرکزی شهرستان بم قرار دارد. شهر بم در فاصله ۱۹۵ کیلومتری از جنوب شرقی کرمان مرکز استان واقع شدهاست. جمعیت شهر بم بر اساس سرشماری سال ۹۵ مرکز آمار ایران ۱۲۷٬۳۹۶ نفر بودهاست. محصولاتی همچون خرما، مرکبات، حنا، کماچ سهن، کلمپه و قاووت، صنایع دستی تولیدی از درخت خرما از جمله سوغات معروف و مهم بم به حساب میآیند. ایرج بسطامی خواننده سنتی و مشهور ایرانی از مشاهیر این شهر بود که در زلزله بم درگذشت.
بم یکی از شهرهای تاریخی ایران و استان کرمان است طوریکه اگر بخواهند به یک جهانگرد چندین عکس تاریخی از ایران نشان دهند حتماً یکی از آنها ارگ بم است. (ارگ بم بزرگترین بنای خشتی جهان است که از لحاظ عظمت و زیبایی با دیوار چین مقایسه میشود). همچنین بم در گذشته به پاریس ایران شهرت داشت. شهر بم به فاصله تقریبی ۱۲۰۰ کیلومتری پایتخت قرار دارد، این شهر به لحاظ تاریخی و محصولات کشاورزی (بهویژه خرما)، معروفیت جهانی دارد. شهر قدیم بم یکی از پنج کورهٔ ایالت فارس بود و به دروازه شرق ایران شهرت داشتهاست. بم در مقطع حساسی از تاریخ (اواخر پادشاهی لطفعلی خان زند در زمان فرار او به بم) حتی از طرف لطفعلی خان پایتخت ایران نیز اعلام شد و برای مدتی پایتخت ایران بود.
وقتی پاتی نجر جهانگرد انگلیسی در حدود ۱۱۸۹ خورشیدی وارد بم شد، قلعه آن را مستحکم دیده و ذکر میکند: بقدری آن را مستحکم کردهاند که شاید در همه ایران از این حیث بینظیر باشد. به نوشته بارتولد: بم مرکز صنعتی کرمان بوده و پارچههای نخی که در بم میبافتهاند بهمه جا حتی تا مصر میرفت…» یعقوبی که در ۲۷۸ ه.ق از نطقه کرمان سخن به میان آورده از قلعه بم نیز یاد کردهاست که از نوشتههای او، این چنین بر میآید که این قلعه استحکامات خوبی نیز داشتهاست. جغرافی نویسان عرب قرن دهم به ویژه مقدسی شرح خوبی دربارهٔ اهمیت اقتصادی بم به دست ما میدهند و مقدسی مینویسد: بم یک مرکز ولایتی با اهمیت و دلکش و بزرگ است مردم آن کارشناس و دارای مهارت هستند. این شهر بازارگاهی است و مردم را از راه دور به خود میکشاند و پارچهای که در اینجا تولید میشود در کشورهای بسیاری شهرت دارد و آوازه بم در همه جهان اسلام پیچیده و مایه سرفرازی کشور میباشد و بیشتر اهالی شهر بافندگانند و بیشتر رختهای صادراتی بم در دهکدهٔ بزرگی نزدیک آن فراهم میشود و در خاور و باختر جهان اسلام این رختها را به عالیترین همه لباسها میدانند و علاوه بر اینها دستار و پیراهن و لباسهای فاخر که طالب بسیار دارد و البسهای که از مرو بیرون میآید در بم تولید میگردد. دکتر مظاهری: «... پرورش کرم ابریشم و کارگاههای ابریشم بافی متعددی از قرن ششم میلادی در نواحی یزد، بم، شوشتر و خوزستان شروع بکار کردهاند و احتمال بسیار دارد که صنعتی نساجی قدمت بیشتری در ناحیه بم داشته باشد. کتاب بدایع الزمان؛ ولایت بم حکایت از بهشت میکرد، خطهای مشتمل بر الوان نعیم… ساکنان نخستین بم اطلاعات ساکنان نخستین بم بهدرستی شناخته نیست اما از روی سکونتگاههای دسته جمعی به ویژه ایجاد برج و باروهای مستحکم در اطراف آنها، میتوان حدس زد که این شیوه فرهنگ آریائی باشد (زیرا بومیان ایران چنین استحکاماتی را لازم نمیدانستند) و با توجه به سکونت مداوم مردم در ارگ از هزارههای گذشته تا ۱۵۰ سال پیش میتوان حدس زد مردم کنونی بم از نژاد آریایی نسبتاً اصیل باشند. تیرهای آریائی نژاد که بر بم تاختند با بومیان مقاوم روبرو شدند و چون بر آنان پیروز گشتند بساختن برج و بارو و استحکاماتی پرداختند. همچنین چندی پیش تحقیق و پژوهش یک محقق در مورد مردم بخش دهبکری و روستاهای تابع آن و آزمایش از آنها نشان داد DNAمردم دهبکری و توابع آن با DNAاجساد مدفون در ارگ بم یکی است و این موضوع به این معنا است که مردم دهبکری و توابع آن همان مردم قدیم ارگ بم هستند که صدها سال قبل به دلایل نامعلومی مثل خشکسالی یا گرمی هوا و غیره.. به مرور زمان و طی سالیانی از داخل ارگ بم به این منطقهٔ پرآب و خوش آب و هوا نقل مکان کردهاند که عدهٔ بیشتر آنها در همان ارگ ماندهاند. بنای این شهر قدیمی را در اساطیر ایرانی به بهمن ابن اسفندیار نسبت میدهند.
باستناد داستان هفتواد در شاهنامه و کتاب کارنامک اردشیر بابکان میتوان دریافت که شهری با نام کجاران که اکنون محلهای به نام کوزران در شمال غربی بم دارای شباهت اسمی به آن دارد بهطور حدس و گمان ممکن است شهر بم باشد. در روزگار ساسانیان هفتواد مردی فقیر ساکن در شهر کجاران که شهری پرجمعیت در منطقه ای سردسیر که در آن باغات سیب وجود داشته در نزدیکی کوهی زندگی می کردهاست و حاکم را از میان برمیدارد و برای خود برج و باروئی بر بالای کوهی بزرگ میسازد که شاید ارگ کنونی بم باشد. بنابراین هفتواد شهر را توسعه داد، و محل حکومت خود را به دژی بر بلندای کوه انتقال داد. سکونتگاهی را تغییر داد. بم در گذشته یکی از پنج کورهٔ ایالت فارس بود. ابن حوقل مؤلف کتاب صورةالارض در قرن چهارم هجری از بم به نام شهری که از جهرم بزرگتر و هوایش از آن سالمتر و دارای نخلستانهای زیاد بوده، یاد کردهاست. همچنین از سه مسجد بم به نامهای مسجد خوارج و مسجد هزاران و مسجد قلعه نام برده و به تفصیل پارچههای مرغوب و زیبایی را که در آن جا بافته میشد، ذکر کردهاست. بنا به گفته مقدسی در کتاب احسنالتقاسیم، باروی شهر بم چهار دروازه به نامهای نرماشیر، کوسکان، آسبیکان و کورجین داشتهاست. طبق گفتهٔ وی بیشتر بازارهای بم در خارج شهر و تعدادی هم در داخل شهر قرار داشتهاند. بم در مسیر جادههایی که جنوب خاوری ایران را با سیستان، افغانستان و بلوچستان مرتبط میکند قرار دارد. به همین جهت این شهر از دوره ساسانیان اهمیت نظامی و بازرگانی زیادی داشتهاست. شهر بم در سال ۱۱۳۱ ه. ق به تصرف محمود افغان درآمد، ولی به علت شورشی که در قندهار روی داد آنجا را رها کرده عازم قندهار شد؛ ولی بار دیگر در سال ۱۱۳۴ ه. ق بر بم استیلا یافت و این وضع تا سال ۱۱۴۳ ه. ق که نادر، اشرف افغان را شکست داد، ادامه داشت. در سال ۱۲۰۹ ه. ق، لطفعلیخان زند، در همین شهر توسط عمال آقا محمد خان قاجار دستگیر شد. خان قاجار به یادگار این موفقیت منارهای از سرهای ۶۰۰ تن از مخالفین خود در بم برافراشت.
آب و هوای بم گرم و خشک است اما به علت مجاورت با کویر آب و هوای متغیری دارد، بهطوریکه گاهی اوقات در تابستانها گرمترین و در زمستانها سردترین نقطه کشور گزارش شدهاست. میزان بارندگی سالانه در بم بهطور متوسط ۶۸ میلیمتر است.
یکی از جاذبههای بینظیر بم بخش خوش آب و هوا و توریستی گردشگری دهبکری است. دهبکری زیباترین منطقهٔ سرسبز و چشمنواز است که در شهرستان کویری بم خود نمایی میکند و به همین دلیل نزد مردم بم بسیار محبوبیت دارد. علاوه بر مردم بم در همهٔ فصول سال دهبکری پذیرای مسافران بیشماری است. دهبکری دارای ارتفاعات بکر و دست نخوردهٔ بسیاری است بهطوریکه همه ساله گروههای کوهنوردی و گردشگری بسیاری در استان کرمان به ارتفاعات دهبکری قدم میگذارند. از جمله این ارتفاعات میتوان به کوه شیر و منطقهٔ زیبای مرغک اشاره کرد.
یکی دیگر از جاذبههای زیبا و دست نخوردهٔ بم منطقهٔ مرغک از توابع دهبکری است که همهٔ این مناطق دارای جنگلهای پسته وحشی-بادام وحشی و سرسبزی بسیاری است. در مرغک نیز در گذشته موسیقی سنتی ایرانی اصیلی رواج داشته. از منطقهٔ دهبکری از گذشتهای دور در نوشتههای نویسندگان و ادیبان به عنوان بهشت میان دو جهنم یاد شدهاست و همه در وصف سر سبزی آن سخن راندهاند. یکی از مسائل گردشگری و مدرن مورد بحث دربارهٔ دهبکری ساختن تله کابین در دهبکری است که البته این طرح همواره با بیتوجهی مسئولین همراه بودهاست. همچنین دریجان و روستاهای تابعه از دیگر مناطق خوش آب و هوای کوهستانی اطراف بم بهشمار میآیند.
ارگ بم در گوشه شمال شرقی و چسبیده به شهر و در مجاورت جادهٔ ابریشم قرار دارد و بنا به روایات متعدد، مربوط به دوران اشکانی یا هخامنشی است. تا اواخر دوره قاجار، ارگ بم همچنان مسکونی بودهاست. ارگ بم در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۵ به شماره ۵۱۹ در فهرست آثار ملی و شهر بم با عنوان بم و منظر فرهنگی آن در ژوئن ۲۰۰۴ در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیدهاند.
ارگ بم بزرگترین بنای خشتی جهان است که از لحاظ عظمت و زیبایی با دیوار چین مقایسه میشود اما متأسفانه در زلزله دی ماه سال۱۳۸۲ این بنای بینظیر آسیب جدی دید مأموریت بازسازی ارگ بم که نماد مقاومت مردم بم لقب دارد به ۱۲ کشور خارجی از جمله ایتالیا، آلمان، فرانسه، ژاپن و دیگر کشورهای عضو میراث جهانی یونسکو سپرده شد.
منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید، با هدف ایجاد و توسعه زمینههای لازم برای فعالیتهای کارامد صنعتی، جذب فناوریهای نوین و افزایش زمینههای اشتغال از طریق جلب و هدایت سرمایهگذاری داخلی و خارجی در دهه فجر سال ۱۳۷۶، تأسیس و رسماً کار خود را آغاز کرد. مساحت این منطقه بالغ بر ۱۱۰۰هکتار است که در فاصله ۱۰ کیلومتری شرق شهر بم (در بزرگراه بینالمللی خلیج فارس بم -زاهدان) در استان کرمان واقع شدهاست. این منطقه قبل از پیوستن به مناطق ویژه اقتصادی، سرمایهگذاری خارجی را از طریق همکاری با شرکت خودروسازی دوو کره جنوبی جذب و به تدریج زمینه لازم را برای فعالیت سایر شرکتها فراهم نمود.
براین اساس، با مشارکت وسرمایهگذاریهای گسترده انجام شده و همت متخصصان داخلی، در حال حاضر منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید، تنها منطقه ویژه اقتصادی تخصصی در زمینه صنایع خودروسازی، قطعهسازی و صنایع وابسته به آن درکشور محسوب میشود بهطوریکه در حال حاضر چندین مدل از خودروهای تولیدی در کشور توسط شرکتهای حاضر در این منطقه ساخته میشود. شرکت عمران ارگ به عنوان سازمان مسئول منطقه ویژه اقتصادی ار گ جدید به منظور تحقق بخشیدن به توسعه فعالیتهای صنعتی، اقتصادی و گردشگری از ابتدای تأسیس بخش عمدهای از فعالیت خود را در این منطقه آغاز کرد. از جمله اقدامات این شرکت ایجاد زیر ساختها و امکانات پشتیبانی مورد نیاز از قبیل احداث ترمینال اختصاصی درفرودگاه بم، تأسیس ترمینال مسافری و باربری، راهآهن و انبارهای مجهز کالا، تأمین آب، برق و مخابرات، ساخت هتلها، امکانات ورزشی، تفریحی، آموزشی و سایر تسهیلات بودهاست که علاوه بر فراهم آمدن زمینههای لازم برای توسعه پیش از پیش سرمایهگذاریهای صنعتی، امید میرود تا این منطقه با توجه به پتانسیلهای لازم در آیندهای نزدیک به یکی از قطبهای توریستی و تفریحی کشور نیز تبدیل شود.
زمینلرزه بم، زمینلرزهای بود به شدت ۶/۶ ریشتر که در ساعت ۵:۲۶ بامداد روز جمعه ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم را به مدت سیزده ثانیه لرزاند. قربانیان این زمینلرزه در آمارهای مختلف، بین ۳۰،۰۰۰ تا بیش از ۵۰،۰۰۰ نفر بیان شدهاند. (در آمار رسمی، ۳۰،۰۰۰ کشته و ۴۰،۰۰۰ هزار مجروح و بیش از ده ها هزار نفر بیخانمان) همچنین در این زمینلرزهٔ ویرانگر، ارگ تاریخی بم تا حدود ۹۰% تخریب شد.
جغرافي نويسان عرب قرن دهم به ويژه مقدسي شرح خوبي درباره اهميت اقتصادي بم به دست ما ميدهند و مقدسي مينويسد: بم يک مرکز ولايتي با اهميت و دلکش و بزرگ است مردم آن کارشناس و داراي مهارتند. اين شهر بازارگاهي است و مردم را از راه دور به خود ميکشاند و پارچهاي که در اينجا توليد ميشود در کشورهاي بسياري شهرت دارد و آوازه بم در همه جهان اسلام پيچيده و مايه سرفرازي کشور ميباشد و بيشتر اهالي شهر بافندگانند و بيشتر رختهاي صادراتي بم در دهکده بزرگي نزديک آن فراهم ميشود و در خاور و باختر جهان اسلام اين رختها را به عاليترين همه لباسها ميدانند و علاوه بر اينها دستار و پيراهن و لباسهاي فاخر که طالب بسيار دارد و البسهاي که از مرو بيرون ميآيد در بم توليد ميگردد. دکتر مظاهري: «... پرورش کرم ابريشم و کارگاههاي ابريشم بافي متعددي از قرن ششم ميلادي در نواحي يزد، بم، شوشتر و خوزستان شروع بکار کردهاند و احتمال بسيار دارد که صنعتي نساجي قدمت بيشتري در ناحيه بم داشته باشد.
در کتاب بدايع الزمان آمده; ولايت بم حکايت از بهشت ميکرد، خطهاي مشتمل بر الوان نعيم...
ساکنان نخستين بم اطلاعات ساکنان نخستين بم بدرستي شناخته نيست اما از روي سکونتگاههاي دسته جمعي بويژه ايجاد برج و باروهاي مستحکم در اطراف آنها، ميتوان حدس زد که اين شيوه فرهنگ آريائي باشد(زيرا بوميان ايران چنين استحکاماتي را لازم نميدانستند) و با توجه به سکونت مداوم مردم در ارگ از هزارههاي گذشته تا ۱۵۰ سال پيش ميتوان حدس زد مردم کنوني بم از نژاد آريايي نسبتا اصيل باشند. تيرهاي آريائي نژاد که بر بم تاختند با بوميان مقاوم روبرو شدند و چون بر آنان پيروز گشتند بساختن برج و بارو و استحکاماتي پرداختند.
همچنين چندي پيش تحقيق وپژوهش يک محقق در مورد مردم بخش دهبکري و روستاهاي تابع آن وآزمايش از آنها نشان داد DNA مردم دهبکري و توابع آن با DNA اجساد مدفون در ارگ بم يکي است و اين موضوع به اين معنا است که مردم دهبکري و توابع آن همان مردم قديم ارگ بم هستند که صدها سال قبل به دلايل نامعلومي مثل خشکسالي يا گرمي هوا و غيره.. به مرور زمان و طي سالياني از داخل ارگ بم به اين منطقه پر آب و خوش آب و هوا نقل مکان کردهاند که عده بيشتر آنها در همان ارگ ماندهاند. بناي اين شهر قديمي را در اساطير ايراني به بهمن ابن اسفنديار نسبت ميدهند.
باغداري، کشاورزي، دامداري و قاليبافي پايه و اساس اقتصاد بم را تشکيل ميدهند. کشاورزي و باغداري در شهرستان بم صددرصد آبي بوده و آب کشاورزي از کاريز و رودخانه تامين ميشود. محصولات عمده کشاورزي اين شهرستان گندم، جو، پنبه، تره بار، مرکبات و از همه مهم تر خرما بوده که بهترين نوع خرما در دنيا شناخته شده و به «مضافتي» مشهور است. دامداري شهرستان بم بسيار کم، و بيش تر در بخش راين رواج دارد. به طور کلي دامداري در اين شهرستان شامل پرورش گوسفند، گاو، طيور و شتر است.
بم کلمه ای فارسی و به معنای اوایی درشت و خشن است در مورد علت نامگذاری این ناحیه سه نظریه بیان شده است . اولین مربوط می شود به داستان هفتواد ، و زمانی که کرم بترکید ، صدای خشن و بلندی دارد ، برخی معتقدند بهمن بن اسفندیار ( شاه هخامنشی ) با فرامرز پسر رستم در این محل جنگ نمود و بهمن پیروز شد ، و بم مخفف محل جنگ بهمن است . نظر سوم وجه تسمیه این شهر را از موقعیت طبیعی و سوق الجیشی آن دانسته اند ، که در دشت وسیع و هموار این ناحیه ی جغرافیایی ، تپه سنگی وجود داشت که ارگ بم و رفیعی بر روی آن بنا نهاده اند و به دلیل بلندی و بزرگی ، کلمه ی بم را انتخاب نموده اند.
این شهرستان از شمال و غرب به شهرستان کرمان، از جنوب غرب به شهرستان جیرفت، از جنوب به شهرستان عنبرآباد و شهرستان رودبارِ جنوب، از مشرق با شهرستان نرماشیر و شهرستان ریگان و شهرستان فهرج محدود میشود. مساحت این شهرستان ۵۱۷۵ کیلومترمربع میباشد. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۰۵۰ متر است. آب و هوای این شهر گرم و خشک است اما به علت مجاورت با کویر آب و هوای متغیری دارد. میزان بارندگی سالانه بطور متوسط ۶۸ میلیمتر است. میانگین دمای سالانه این شهر کویری 32 درجه سانتیگراد است. همین امر موجب پدید آمدن جاذبه های طبیعی بم در خارج از این شهر گشته است.
جاذبه های بم
ارگ بم: ارگ تاریخی بم با بیش از دوهزار و پانصد سال قدمت در نزدیکی شهر بم قرار دارد. این ارگ عظیم که در فهرست میراث جهانی یونسکو با عنوان «بم و فضای فرهنگی آن» به ثبت رسیده است، در مسیر جاده ابریشم قرار دارد و در سده پنجم پیش از میلاد ساخته شده است. تا حدود دو قرن پیش مردم در ارگ زندگی میکردند. در طول تاریخ ارگ بم بارها مورد یورش قرار گرفته و بازسازی شده است. ارگ بم را به بهمن پسر گشتاسپ نسبت میدهند. ارگ بم و شهر آن از جمله قلعههای نظامی بسیار مهم و تاریخی به شمار میروند. این ارگ نمونه کاملی از شیوههای معماری ایران است. بنای ساختمان از خشت، آجر و گل و بزرگترین مجموعه خشتی جهان است و یکی از زیباترین بناهای عصر اشکانیان به شمار میآید. ارگ تاریخی بم، نخستین نقطه تلاقی معماری و شهرنشینی ایران، در دی ماه سال ۱۳۸۲ بر اثر زلزلهای مهیب به تلی از خاک تبدیل شد. در اثر این زلزله، بیش از ۸۰ درصد ارگ تاریخی بم از بین رفت.
تل آتشین دارستان بم: طی کاوشهایی در بخش دارستان، نشانههایی از دوران نوسنگی کشف شده که به هزاره هفتم قبل از میلاد مسیح میرسد، به طوری که میتواند تکمیلکننده حوزه فرهنگی هلیلرود (هزاره سوم قبل از میلاد) باشد. نشانههای دیگری از این دوران در فلسطین وجود دارد که از جمله تفاوتهای آن با آثار به دست آمده در بم میتوان به وجود سفال در منطقه دارستان بر خلاف فلسطین اشاره کرد.
دهبکری: این منطقه سرسبز در ۵۰ کیلومتری شهر کویری بم خودنمایی میکند و به همین دلیل محبوبیت دارد. بنا بر منابع بومی و محلی، بکر نام یکی از بزرگان طایفهای بوده است و این روستای ییلاقی به نام او نامگذاری شده است. قدمت این روستا دو قرن دانسته میشود. وجود آبشارها در بخش جنوبی دهبکری و در دامنه کوه «برفو» از جاذبههای دیدنی این منطقه محسوب میشود. این آبشارها (سه آبشار) در دل جنگل بنه وسیعی قرار دارند. دو آبشار در پایین دست و یکی که ارتفاع آن بیشتر است در بالادست و در سینهکش کوه برفو قرار گرفته است. این آبشارها بانام آبشارهای «دغوییه» خوانده میشوند. ارتفاعات بکر آن همه ساله پذیرای گروههای کوهنوردی و گردشگری است. از جمله این ارتفاعات کوه شیرو منطقه زیبای مرغک است. منطقه مرغک دارای جنگلهای پسته وحشی، بادام وحشی و سرسبزی بسیاری است.
آبشار باغچمک: روستای باغچمک در ۵ کیلومتری شهرستان بم قرار دارد و یکی از زیباترین جاذبههای طبیعی آن آبشار کوچکی با همین نام است. این آبشار در فصلهای سرد سال، که میزان بارش در آنها بیشتر است، خروشانتر است. در کنار این آبشار قناتهای عمیقی وجود دارد که طراوت بیشتری به روستای باغچمک میبخشند.
قلعه دختر: این قلعه تاریخی در شمال ارگ فوق الذکر قرار دارد. بنا های مستحکمی که با این نام خوانده می شوند، معمولا دو کاربرد مذهبی و نظامی دارند. کاربرد مذهبی آن به پیروان الهه آب، آناهیتا، مربوط می شود.
نخلستانهای بم:منطقه بروات در حدود ۶ کیلومتری شرق این شهر، جایی است که نخلهای سبز سر به فلک کشیده دارد. خرمای آبدار این منطقه نیز شهرت بسیاری دارد.
کوه بی سوخته: یکی از کوههای زیبا در شهرستان بم که در ۴۵ کیلومتری شمال شرغی شهر بابک و در روستای آبدار واقع شده است، کوه بی سوخته می باشد که ارتفاع آن به ۲۷۵۰ متر میرسد.
آبشار تنگ تاهران: این آبشار یکی از جاذبههای طبیعی استان کرمان است که در ۸۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر بم و در کنار روستای آباد چهل تن واقع شده است. رودخانه آباد چهل تن از ارتفاعات قله چهل جبال بارز سرچشمه میگیرد. این رودخانه در مسیر حرکت خود طبیعت زیبا و بینظیری مانند دیوارههای بلند تنگه تاهران و آبشارها را ایجاد میکند. این تنگه در ۲ کیلومتری آبادچهل تن و در مسیر رودخانه قارر دارد.رودخانه آدوری یکی از رودهای زیبای کرمان است که ۵۰ کیلومتر طول دارد و از کوههای جبال بارز سرچشمه میگیرد، و بعد از عبور از درههای عمیق و پر پیچ و خم و روستاهای گزدان و دسک و آدوری در انتها به رودخانه پشترود میریزد.
منطقه حفاظت شده سنگ مس : این منطقه در 205 کیلومتری جنوب شرق مرکز استان و در 20 کیلومتری جنوب شهرستان بم واقع شده است. وسعت این منطقه 45800 هکتار می باشد.
...................................
آرشیو