آباده طشک مرکز شهرستان بختگان
آباده طشک شهری است در استان فارس و مرکز شهرستان بختگان. دریاچه‌های طشک و بختگان در نزدیکی این شهر قرار دارند. بخش آباده طشک در سال ۱۳۹۸ با جدا شدن از شهرستان نیریز تبدیل به شهرستان شد.
آباده طشک در سده‌های سوم و چهارم هجری قمری جزء ناحیه بُرم بوده و در بیشتر منابع، «روستای عبدالرحمن» نامیده شده‌است. در کتاب الخراج و صناعة الکتابة از آباده با عنوان «قریه عبدالرحمن» در مسیر شیراز به اصطخر یاد شده‌است. اصطخری در معرفی برم و توابع آن، گفته‌است: «و برم مدینتان آباذه و هی قریه عبدالرحمن و مهرزنجان». همچنین در ادامه از چاه بسیار عمیقی در روستای عبدالرحمان خبر داده و گفته‌است که این چاه در طول سال خشک است، مگر در زمان معینی از سال که آب از آن می‌جوشد و بر سطح زمین جاری می‌شود تا آنجا که آسیایی را می‌چرخاند. مردم از آن بهره می‌برند و در آبیاری مزارع و غیره از آن استفاده می‌کنند و پس از آن می‌خشکد. چشمه چاه عبدالرحمن کنونی، واقع در ۹ کیلومتری شمال روستای خواجه جمالی، شاید بی‌ارتباط با این چاه نباشد.
ابن حوقل، جیهانی و مقدسی نیز از آن نام برده و تقریباً همان مطالب پیشین را نقل کرده‌اند. مقدسی چاه ده عبدالرحمان را نظیر چاه ایوب نزدیک موطنش، بیت‌المقدس، دانسته‌است. در کتاب حدود العالم در برشمردن شهرک‌های میان اصطخر و کرمان، از آباده یاد شده‌است.[۳] در سده پنجم هجری در کتاب فارسنامه ابن بلخی دربارهٔ آباده به این مطلب اشاره شده‌است: «آباده شهرکی است با قلعه استوار و هواء معتدل دارد و آب آن از فیض رودکر است و نزدیک آن دریاکی است و انگور بسیار خیزد و نزدیک ولایت حسویه [حسنویه] است و آبادان است.»
آباده در زمان سلجوقیان، قلعه‌ای مستحکم داشته که با آلات حرب و آب انبارهای بزرگ مجهز بوده‌است. حمداللّه مستوفی نیزدر سده هشتم هجری قمری آباده را شهرکی با قلعه استوار و هوای معتدل خوانده و گفته‌است: «آبش از فیض رود کر است و در آنجا غله و انگور بسیار بود و مواضع بیشمار از توابع آنجاست.»
در فارسنامه ناصری که مربوط به دوران قاجار است از آباده بدین صورت یاد شده‌است: «آباده طشک محدود است از جانب مشرق به بلوک نیریز و بوانات و از جانب شمال به بلوک سرچاهان [سرچهان] و قونقری و از سمت مغرب به بلوک کربال و از طرف جنوب به دریاچه بختگان، هوای این بلوک به مجاورت دریاچه نمک بختگان مایل به اعتدال است، آبش از قنوات و چشمه، زراعتش نخود و گندم و جو و پنبه و کنجد و کرچک است. درخت بساتینش، بادام و انار و انگور است.
در چاشنی و حلاوت از عموم انارهای فارس بهتر است، قناع تجارت آن بادام و رب انار است، در ازای این بلوک از حسین‌آباد تا قریه طشک ۱۲ فرسخ، پهنای آن از دریای بختگان مشهور به بیجه‌کان تا خواجه جمالی دو فرسخ و نیم است و نام قصبه آن بلوک نیز آباده است و طشک نام دهی است از توابع آن و این قصبه در جانب مشرقی شیراز به مسافت ۲۳ فرسخ است و خانه‌های آن را از خشت خام و گل و چوب ساخته‌اند و شماره آنها نزدیک به ۲۵۰ درب خانه است و این بلوک مشتمل بر ۸ قریه آباد است.»
شهرستان بختگان به مرکزیت آباده طشک در ساحل شرقی دریاچه‌های طشک و بختگان و جنوب کوه‌های ول (مرتفع‌ترین قله دال نشین با ارتفاع ۳۱۹۱ متر) کوه خان، کوه سفید و … واقع شده‌است و از شمال به شهرستان‌های سرچهان ، و خاتم (استان یزد) از جنوب به شهرستان‌های استهبان و از مغرب به شهرستان ارسنجان و از شرق به شهرستان نی ریز محدود می‌شود. اکثر کوه‌های این منطقه دارای پوشش طبیعی خوبی می‌باشند و درختانی از قبیل، بادام کوهی، بنه، کیکم، ول، گز، کلخنگ، کل، شن و درختچه‌های هوم، دربنه، گیز، زرشک و بوته‌های ریواس، جاشیر، آویشن، کتیرا و غیره در این منطقه وجود دارند. بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهر آباده طشک در سال ۱۳۹۵ برابر با ۷٬۳۷۹ تن بوده‌است.
شغل اکثر مردم آباده طشک کشاورزی، دامداری و معدن‌کاری میباشد. آباده طشک از قطبهای کشاورزی و معدنی منطقه است. شهرک صنعتی آباده طشک با ۸۶ هکتار مساحت از مراکز صنعتی این شهرستان است. آباده طشک دارای محصولات باغی از قبیل پسته، انار، بادام، زیتون، هلو، زردآلو، گردو، آلو، آلو بخارا دیم، شلیل، سیب، انگور و غیره می‌باشند و محصولات کشاورزی آن نیز گندم، جو، ذرت، ترتی کالر، ارزن، منداب، کنجد، گوجه فرنگی، خیار سبز، لوبیا، عدس، نخود و غیره می‌باشند.
با وجود زندگی روستایی و عشایری این منطقه دارای صنایع دستی فراوان از قبیل: قالیبافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، حرمی بافی، شیرکی بافی، خورجین بافی، گیوه بافی، لوده بافی، طناب بافی، شال و جوراب بافی، لتف بافی (سیاه چادر عشایر) فعال بوده و تولید می‌شود. آباده طشک از قطبهای معدنی فارس و کشور میباشد. وجود دو مجتمع سنگ چینی تنگ حنا و چاه سوارآغا بزرگترین مجتمع سنگ چینی خاورمیانه و معادن دیگری مثل کرومیت، منگنز، منژیت آهن، سولفات و گچ، سیلیس و غیره باعث شده این منطقه از قطبهای معدنی باشد.
شهرستان بختگان
شهرستان بختگان از شهرستان‌های استان فارس است. این شهرستان پیش تر یکی از بخش های شهرستان نی ریز بود که در ۱۰ مهر ۹۸ از بخش به شهرستان ارتقا یافت. در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ این شهرستان ۳۲٬۲۲۴ نفر جمعیت داشت. مساحت این شهرستان ۳٬۳۹۷ کیلومتر مربع است.
بخش مرکزی(دهستان آباده طشک،دهستان بختگان) شهر: آباده طشک
بخش حنا(دهستان حنا،دهستان چاه گز) مرکز بخش: روستای تم شولی
شغل اصلی مردم کشاورزی، خصوصأ کشت گندم، پسته، که سطح وسیعی از برداشت مجموع شهرستان از این منطقه صورت می گیرد. وهمچنین قسمت بزرگی از معدن سنگ چینی در این بخش می باشد. مناطق محافظت شده بختگان و همچنین وسعت زیادی از دریاچه ی بختگان و دریاچه ی طشک در این بخش قرار دارد که سالانه مورد بازدید بسیاری از محققان و.گردشگران قرار می گیرد. از تفرجگاهای زیبا وپر جاذبه این بخش می توان از تنگ جزین،باغ یعقوب،بناب،کندر،چاه مبارک را نام برد وازاماکن زیارتی این بخش مقبره متبرکه امامزاده سلطان ابراهیم می باشد که درباغی مصفا ودر کنار دریاچه ی طشک که پذیرای زائران ومسافران می باشد.
- بخش آباده طشک: این بخش۵/۴۴۷ کیلومترمربع به مرکزیت آباده در موقعیت ۲۹ درجه و۴۵ دقیقه عرض جغرافیایی عرض شمالی و۵۳ درجه و۴۰ دقیقه عرض جغرافیایی عرض شمالی و۵۳درجه و۴۰دقیقه طول شرقی قرار دارد. مهمترین روستاها وآبادی های آن عبارتند از : جزین، خواجه جمالی، ده زیر، صفی آباد، طشک.
۲- بخش بختگان: این بخش با وسعت ۲/ ۱۲۳۱کیلومترمربع به مرکزیت روستای کوشکک در موقعیت ۲۹درجه و۴۰دقیقه شمالی و۵۳درجه ۵دقیقه طول شرقی قرار دارد. مهمترین روستای آن : اسلاوی،تل خاکی، جهان آباد، حسن آباد، کوشکک، حسین آباد، حیدری، درجویه، دهمورد، سنگ سفید، شهرک امام صادق، کنگاشی کیمالو، امامزاده
۳- بخش حنا: این بخش باوسعت ۱۲/۱۷۱۸ کیلومترمربع به مرکزیت روستای تم شولی در موقعیت ۲۹درجه و۳۵دقیقه عرض شمالی و۵۴ درجه طول شرقی می باشد. مهمترین آبادی ها وروستاهای این دهستان عبارتند از: امیر آباد، بسترم اتاقی، بسترم چشمه انجیر، بسترم علیا، بنه یکه، تل زرد، تل ساربانی، تم شولی، تلمبه سادات، چاه سرخ، چاه سوارآغا، چاه گز، حسین آباد، شهرک تنگ حنا، شهرک مهدوی، صالح آباد، فخرآباد وباقر آباد، چاه گورکی ، اکبر آباد، قاسم آباد،چاه محکی
جاذبه های بختگان
اقامتگاه بومگردی خانه آس دهمورد آباده طشک: خانه آس دهمورد اولین اقامتگاه بومگردی نیست، بلکه افتخار دارد در روستایی واقع گردیده که از اولین اقامتگاه‌های بشر در فلات ایران و جهان کنونی‌ست و این سابقه درخشان به همت اهالی خانه آس دهمورد کشف و ثبت گردیده است. اقامتگاه کوهستانی دهمورد در میان جنگل‌های بنه و افرای زاگرسی دارای چشم انداز خاص و منحصر بفرد همراه با کومه‌های سنگی و غذاهای ارگانیک و کاملا طبیعی و سنتی پذیرای طبیعت دوستان میباشد. این اقامتگاه در روستایی واقع شده که آثار تاریخی و طبیعی فراوان دارد و از هر موضوع گردشگری لااقل یک پتانسیل را داراست. اقامتگاه در محیطی کاملا طبیعی سنتی و خدماتی که ارایه می‌دهد متناسب با هر سلیقه است. علاوه بر پذیرای و اسکان، آشنایی با فرهنگ روستای تاریخی دهمورد، گشت، اسب‌سواری، بازدید از صنایع دستی، کوه‌پیمایی، تور دوچرخه‌سواری کوهستان از امکانات گردشگری این اقامتگاه است.
تفرجگاه بناب آباده طشک: این تفرجگاه به همت شهرداری آباده طشک (مرکز شهرستان بختگان و در راه مواصلاتی ارسنجان به نیریز در استان فارس) و جمعی از مردم منطقه، به بهره برداری رسیده است. تفرجگاه در شمال شهر آباده طشک و در کنار مظهر(خروجی) قنات قرار داره. گرچه کاشت درختان چنار و اکالیپتوس و ایجاد سکو، منطقه را از حالت طبیعی خارج کرده اما هنوز هم منطقه جذابیت و زیبایی خاص خودش را داره. امکاناتی از جمله مغازه، اغذیه و سرویس بهداشتی و راه دسترسی تقریبا مناسب هم مهیا شده است. این نقطه به شهر و دریاچه طشک دید خوبی دارد.
دریاچه‌های بختگان و طشک: دریاچه بختگان با مساحتی برابر ۷۴۵۲۵ هکتار، دومین دریاچه بزرگ ایران و از جمله دریاچه‌های آب شور کشور بوده که در ۱۶۰ کیلومتری شیراز و ۷۰ کیلومتری غرب شهرستان نیریز قرار دارد. دریاچه بختگان به صورت یک فرورفتگی کشیده به طول تقریبی ۷۰ تا ۱۰۰ کیلومتر است که به گونه‌ای انحنادار (U شکل) با جهت شمال غربی- جنوب شرقی گسترش یافته و به این ترتیب کوه‌های پیچگان را در بر گرفته است. دریاچه طشک در شمال غربی دریاچه بختگان و ۱۶۰ کیلومتری شرق شیراز واقع شده است. تنها راه ارتباطی این دو دریاچه، از طریق دلتای رود کُر است که بخشی از آن به دریاچه بختگان و بخش دیگر به دریاچه طشک می‌ریزد. دریاچه طشک عمق کمتری نسبت به دریاچه بختگان دارد و در فصول خشک، ارتباط آن با دریاچه بختگان قطع می‌شود. تعدادی جزیره و شبه جزیره کوچک و بزرگ در این دو دریاچه وجود دارند که مهمترین آنها جزایر نرگس و گنبان (در دریاچه طشک) و جزیره مناک (در دریاچه بختگان) می‌باشند و مساحت آنها تابع شرایط بارندگی سالانه است.
جزیره نرگس : جزیره‌ای در استان فارس، شهرستان بختگان، دریاچۀ طشک، با مساحت حدود چهار کیلومتر مربع است. در هشت‌کیلومتری جنوب غربی آبادۀ طشک قرار دارد. طول این جزیره ۳.۵ کیلومتر، عرض متوسط آن حدود ۱,۲۰۰متر، و ارتفاع بلندترین نقطۀ آن ۱,۶۳۵ متر است.
پارک ملی بختگان: پارک ملی بختگان در شیراز یکی از محیط های طبیعی ایران میباشد که میزبان حیواناتی مانند پلنگ ها، گربه وحشی، روباه، فلامینگوها، پلیکان ها، انواع قوچ ها و بز ها است.پارک ملی بختگان در استان فارس، ۱۶۰ هزار هکتار مساحت دارد. منطقه بختگان نخستین بار در سال ۱۳۴۷ بعنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد و سپس در سال ۱۳۵۴ بعنوان پناهگاه حیات وحش تصویب شد. در سال ۱۳۷۴ هم قسمتی از پناهگاه به عنوان پارک ملی بختگان اعلام گردید.
..........................................
آرشیو
