اختصاصی طرفداری - فوتبال مدرن هر روز در حال تکامل است و این تکامل توسط سرمربیان پیشرو با طراحی و اجرای ایده های جدید صورت می گیرد. پس از اینکه طی سالیان اخیر مدافعان کناری در فوتبال مدرن توسعه پیدا کردند (توضیح مفصل فنی)، به نظر می رسد که فاز بعدی متعلق به مدافعان میانی باشد.
طی سالیان گذشته بارها درباره مدافعان میانی و نقش های متفاوتی که می توانند در زمین مسابقه عهده دار شوند، صحبت کرده ام (اینجا). یکی از این نقش ها مدافعان میانی «Ball-playing defender» بودند که هر چه زمان می گذشت، در فوتبال مدرن اهمیت بیشتری پیدا می کردند و بازیکنان متخصص در این زمینه تبدیل به بهترین مدافع میانی هر تیم می شدند. اکنون در سال 2022 این نوع مدافعان یک گام نیز پا را فراتر گذاشته اند و با توجه به اصول فوتبال مدرن تبدیل به مرجع در این پست شده اند. به شکلی که بسیاری از سرمربیان مدرن دنیا ترجیح می دهند تمامی مدافعان میانیشان متخصصان «Ball-playing defender» باشند. این مسئله شاید در ظاهر تک بعدی به نظر برسد و از دید شما تنها به فاز تهاجمی تیم کمک کند، اما در حقیقت وضعیت طور دیگری است و اتفاقا تیم هایی که از چنین مدافعان میانی متخصصی استفاده می کنند در فاز تدافعی نیز عملکرد بهتری دارند و این مسئله هم از تعداد گل های خورده و هم از حیث داده های فنی پیشرفته تدافعی کاملا مشخص می شود.
در این یادداشت مفصل فنی ضمن بررسی فنی آنتونیو رودیگر، یکی از بهترین مدافعان میانی مدرن حال حاضر دنیا که در آستانه پیوستن به رئال مادرید قرار دارد، به شما خواهم گفت که فوتبال مدرن به چه نوع مدافعان میانی نیاز دارد و چگونه وجود مدافعان میانی متخصص در حمل توپ و بازیسازی، می تواند هر تیمی را از حیث تدافعی ارتقاء دهد. کار را با مطالعه مفصل روی آنتونیو رودیگر آغاز می کنیم که یکی از بهترین نمونه های مصداقی برای بررسی مسئله مورد بحث در این یادداشت است.
پرونده فنی را از مطالعه و تحلیل داده های فنی پیشرفته شروع می کنیم. داده های فنی پیشرفته ای که در خصوص رودیگر انتخاب و استخراج کرده ام، در دو حوزه تقسیم بندی می شود: 1- قابلیت بازیسازی از طریق ارسال پاس هایی که می تواند تیم را به احتمال گلزنی بیشتر هدایت کند. 2 - قابلیت بازیسازی از طریق حمل توپ های با کیفیت که می تواند تیم را به احتمال گلزنی بیشتر سوق دهد. این داده های فنی پیشرفته را هم در رقابت های لیگ برتر و هم در رقابت های لیگ قهرمانان اروپا مطالعه و تحلیل خواهم کرد تا در رقابت های مختلف کیفیت رودیگر برای شما مشخص شود.
با سه داده فنی پیشرفته وارد بخش اول می شویم. در این بخش داده فنی پیشرفته «xA» (توضیح مفصل فنی)، پاس های ارسالی به یک سوم تهاجمی و همچنین «Progressive Pass» را بررسی می کنیم. «Progressive Pass» داده فنی پیشرفته بسیار ارزشمندی است که معرفی کامل آن مفصل است و در جزئیات نیز تعاریفش در کمپانی های مرجع مختلف کمی متفاوت است. با این حال به طور کلی، به پاس های اطلاق می شود که حداقل 5 یارد طول داشته باشد (4.57 متر) و حداقل 25 درصد از مسافت باقی مانده تا دروازه حریف را طی کند. این داده فنی پیشرفته چرا بسیار ارزشمند است؟ به این دلیل که می تواند مشخص کند پاس های کدام بازیکنان در راستای بازیسازی، حرکت تیم رو به جلو و رساندن تیم به دروازه حریف، از کیفیت خوبی برخوردار است. این داده فنی پیشرفته می تواند مشخص کند که چه بازیکنی یک متخصص در حوزه بازیسازی (علی الخصوص بازیکنان خط عقب) از طریق ارسال پاس رو به جلو و با کیفیت است. مطابق روال همیشه داده های فنی پیشرفته را روی نمودارها بر اساس «Percentile» (صدک) مشخص کرده ام تا بهتر بتوانیم به مقایسه کیفیت رودیگر در هر یک از این داده ها با دیگر بازیکنان هم پستش در پنج لیگ مطرح اروپایی بپردازیم. به عنوان مثال وقتی می گوییم رودیگر از حیث داده فنی «xA» در صدک 85 اُم قرار دارد، به این معنی است که این بازیکن از 85 درصد بازیکنان هم پستش در لیگ های مطرح اروپایی وضعیت بهتری از حیث این داده فنی داشته است.
حالا به تصویر زیر دقت کنید که وضعیت رودیگر را از حیث این سه داده فنی پیشرفته نشان می دهد. در داده فنی پیشرفته «xA» رودیگر با مقدار 0.03 در هر 90 دقیقه در صدک 85 اُم قرار گرفته. به این معنی که رودیگر از لحاظ ارسال پاس های با کیفیت که هم تیمی هایش را در موقعیت گلزنی قرار داده، از 85 درصد مدافعان میانی در پنج لیگ معتبر اروپایی بهتر عمل کرده است. رودیگر از حیث ارسال «Progressive Pass» با مقدار تحسین برانگیز 4.8 در هر 90 دقیقه، توانسته در صدک 94 اُم قرار گیرد. مدافع آلمانی همچنین به طور میانگین در طول هر بازی 7.26 پاس صحیح به یک سوم تهاجمی خودی ارسال کرده که او را در بین تمامی مدافعان میانی لیگ های مطرح اروپایی در صدک 98 اُم قرار داده است.
تحلیل داده ها در این بخش به ما چه می گوید؟ ما با مدافعی طرف هستیم که در حوزه بازیسازی از طریق ارسال پاس های مختلف، به شکل هیجان انگیزی توانایی های فوق العاده ای دارد. این توانایی فوق العاده لزوما مربوط به زمین خودی و ارسال پاس های کوتاه دقیق نمی شود، بلکه اتفاقا عمده این فعالیت های هیجان انگیز در نیمه زمین حریف و حتی یک سوم تهاجمی جریان دارد. کنترل و آرامش رودیگر روی توپ استثنایی است. او در شرایط مختلف این توانایی را دارد که پاس های مفیدی را در راستای رسیدن تیمش به دروازه حریفان ارسال کند. مقدار «Progressive Pass» رودیگر به خوبی نشان می دهد که این بازیکن چگونه می تواند تیمش را به سمت دروازه حریفان سوق دهد و کمتر مدافع میانی در سطح اول دنیا وجود دارد که از او در این زمینه بهتر عمل کند. رودیگر در یک سوم تهاجمی و حتی درون باکس در دادن پاس های نهایی نیز در میان بهترین مدافعان میانی دنیا قرار دارد و کاربری متفاوتی را از یک مدافع میانی نمایش می دهد.
اکنون در بخش دوم سه داده فنی پیشرفته در راستای مطالعه وضعیت رودیگر در حمل توپ موثر، مفید و با کیفیت را مورد بررسی قرار می دهم. داده فنی پیشرفته نخست «Progressive Carries» است. داده ای که مشخص می کند یک بازیکن چند بار در طول یک بازی توپ را حداقل 5 یارد (4.57 متر) رو به جلو و به سمت دروازه حریف حمل کرده است. در نظر داشته باشید که صرفا حمل توپ هایی با این شرایط در نظر گرفته می شوند که در 60 درصد بالای زمین رخ داده باشند. داده فنی پیشرفته دوم «Progressive Carrying Distance» است که مشخص می کند یک بازیکن چند یارد توپ را رو به جلو و به سمت دروازه حریف حمل کرده. در نهایت نیز داده سوم تعداد حمل توپ به یک سوم تهاجمی است.
به تصویر زیر دقت کنید که وضعیت آنتونیو رودیگر را از حیث این سه داده فنی پیشرفته نشان می دهد. رودیگر از حیث تعداد «Progressive Carries» با عدد 5/14 در هر بازی، خودش را در صدک 93 اُم قرار داده. از حیث «Progressive Carrying Distance» با مقدار 167/80 یارد (153/43 متر) در صدک 88 اُم قرار گرفته و از 88 درصد مدافعان میانی در لیگ های مطرح اروپایی بهتر عمل کرده. در نهایت می بینیم که رودیگر در هر بازی به طور میانگین 1/92 بار از طریق حمل توپ به یک سوم تهاجمی حریف راه پیدا کرده و از این حیث نیز در صدک فوق العاده 99 اُم قرار گرفته.
تحلیل داده ها همچنان بسیار معنادار و قابل تامل است. رودیگر در بازیسازی از طریق حمل توپ به فضاهای مهم و کلیدی یک سوم تهاجمی حریف و همچنین حمل توپ در مسافت های طولانی نیز بسیار توانا است. کمتر مدافع میانی در حد او در این زمینه در لیگ های مطرح اروپایی در حال حاضر وجود دارد. کنترل رودیگر روی توپ به عنوان یک مدافع میانی فوق العاده است و در فضاهای مختلف و در شرایط گوناگون می تواند توپ را به شکل قابل توجهی حمل کند. عملکرد او در این حوزه نیز همچنان صرفا مربوط به نیمه زمین خودی نمی شود بلکه او می تواند در یک سوم تهاجمی و حتی درون باکس نیز همچون یک بازیکن هجومی با توپ حرکت کند و اقدام به موقعیت سازی و یا گرفتن خطا در فضاهای حساس کند.
حالا به این داده های فنی پیشرفته در لیگ قهرمانان اروپا نیز دقت کنید (عدد روی نمودارها رتبه رودیگر را در بین تمامی مدافعان میانی حاضر در لیگ قهرمانان نشان می دهد). نتایج اینجا برایتان حتی می تواند ملموس تر هم باشد. رودیگر از حیث داده فنی پیشرفته «Progressive Pass» با مقدار 129 پاس، بهترین بازیکن در میان تمامی مدافعان میانی در فصل جاری لیگ قهرمانان اروپا بوده. عملکردی فوق العاده از مدافع میانی استثنایی که نشان می دهد تا چه اندازه در کار با توپ، آن هم نه کار با توپ ساده، بلکه کار با توپ موثری که می تواند به تیمش در ایجاد موقعیت گلزنی کمک کند و همچنین تیم را رو به جلو در راستای دروازه حریف حرکت دهد. نکته تامل برانگیزتر در این زمینه این است که رودیگر از حیث «Progressive Pass» در بین تمامی بازیکنان فارغ از پستشان، در رتبه دوم در لیگ قهرمانان قرار گرفته. به این معنی که تنها یک بازیکن در تمامی پست ها در لیگ قهرمانان فصل جاری، پاس های رو به جلوی بیشتری از رودیگر ارسال کرده که آن بازیکن نیز ترنت الکساندر آرنولد است که مدافع کناری محسوب می شود.
رودیگر همچنین در این فصل از رقابت های لیگ قهرمانان اروپا 20 «Progressive Carries» از خود ثبت کرده و از این حیث در میان مدافعان میانی پس از لاپورت و جان استونز، دو مدافع میانی سیتی، در رتبه سوم قرار گرفته. در نهایت نیز رودیگر 126 پاس موفق به یک سوم تهاجمی در این فصل از رقابت های لیگ قهرمانان اروپا ارسال کرده که از این حیث هم در بين مدافعان میانی و هم فراتر از آن، در بین تمامی بازیکنان حاضر در مجموعه لیگ قهرمانان اروپا در پست های مختلف، بهترین بازیکن بوده است. این عملکرد فوق العاده از یک مدافع میانی معانی بسیار زیادی در فوتبال مدرن دارد. ترنت الکساندر آرنولد، کیمیش و رودری پس از رودیگر در این زمینه در رتبه های بعدی قرار گرفته اند.
آن چیزی که اینجا درباره آن صحبت کردم، معنای واقعی مدافعان میانی در فوتبال مدرن است. ما در روزگاری قرار داریم که دیگر مدافعان میانی با داده های آماتور و از کار افتاده ای همچون قطع توپ، تکل و یا دفع توپ سنجیده نمی شوند. قاعده بازی در فوتبال مدرن برای مدافعان میانی نیز تغییر کرده و مثل همیشه لیگ برتر انگلیس پیشتاز و پیشرو در این زمینه بوده است. گواردیولا، کلوپ و توخل با بازی که از لاپورت، دیاز، استونز، ماتیپ، فن دایک، رودیگر و یا تیاگو سیلوا می گیرند و همچنین ایده های فنی که دارند در شرایطی توانسته اند بهترین خط دفاعی لیگ برتر انگلیس را داشته باشند که مدافعان میانیشان کمترین کنش های تدافعی را از خود ثبت می کنند. این مسئله چگونه رخ می دهد؟ وقتی شما مدافعان میانی با ویژگی هایی که توضیح داده شد همچون آنتونیو رودیگر در اختیار داشته باشید و در عین حال ایده های فنیتان نیز مبتنی بر مالکیت توپ و بازپس گیری سریع توپ باشد، آن گاه مدافعان میانیتان با کمترین کنش تدافعی می توانند بهترین عملکرد دفاعی را ثبت کنند. مدافعی که توپ را به سختی از دست می دهد، تحت فشار می تواند بهترین پاس رو به جلو و یا حمل توپ را از خود ثبت کند و می تواند تیمش را از یک سوم تدافعی به نیمه زمین حریف، یک سوم تهاجمی و حتی درون باکس هدایت کند، خیلی کم نیاز پیدا می کند که کنش تدافعی داشته باشد. زمانی که خط دفاعی بالا قرار می گیرد و رویکرد تیم مبتنی بر بازپس گیری توپ در مناطق کم خطر است، شما چه نیازی خواهید داشت که مدافع میانیتان کنش های دفاعی پر تعداد از خود ثبت کند؟ این معنای واقعی مدافعان میانی در فوتبال مدرن است.
در ادامه به دو مورد مصداقی نیز از رودیگر توجه کنید تا تمامی توضیحات داده شده برایتان ملموس تر شود (تصاویر از گروه فنی دوازده استخراج شده است). تصویر زیر کنش های مهم تهاجمی رودیگر را به عنوان یک مدافع میانی در دیدار چلسى مقابل لیدز در لیگ برتر انگلیس نشان می دهد. دیداری که با برتری 3-2 چلسی به پایان رسید. رودیگر در این دیدار چهار کنش تهاجمی فوق العاده مهم از خود ثبت کرد که از لحاظ کمک به ایجاد موقعیت گل با کیفیت برای چلسی، بهترین کنش ها بود. دو پاس با طول زیاد که بیرون باکس و از نقاطی که در تصویر می بینید، ارسال شده و تیم توخل را به دروازه حریف به شکل قابل توجهی سوق داده و دو کنش تهاجمی نیز درون باکس حریف که هر دو، چلسی را صاحب ضربه پنالتی کرده. ببینید که چگونه یک مدافع میانی توانسته مهم ترین و بهترین کنش های تهاجمی را برای چلسی در یک دیدار لیگ برتر از خود ثبت کند. این چنین می شود که یک مدافع میانی حتی می تواند در یک بازی مهم تبدیل به مرد اول تهاجمی تیمش شود.
به یک مورد مصداقی دیگر این بار از دیدار چلسی مقابل نیوکاسل توجه کنید. تصویر زیر تمامی کنش های تهاجمی رودیگر (پاس، حمل توپ و گرفتن خطا) را در طول 90 دقیقه نشان می دهد. هر چه دایره ها پر رنگ تر باشد به این معنی است که کنش مورد نظر با کیفیت تر بوده و تیم را به احتمال گلزنی بیشتر سوق داده است. چند نکته در تحلیل این تصویر وجود دارد. نکته نخست حجم بالای کنش های رودیگر به عنوان یک مدافع میانی در سبک بازی چلسیِ توماس توخل است. رودیگر از پر کنش ترین بازیکنان چلسی محسوب می شود و در این تصویر نیز به خوبی می بینید که تا چه اندازه همراه با توپ در جریان بازی مشارکت داشته است. نکته دوم حجم کنش های بالای رودیگر همراه با توپ در نیمه زمین حریف و حتی یک سوم تهاجمی خودی است. می بینید که کنش های مهم او در نیمه زمین حریف چندین برابر کنش های او در نیمه زمین خودی است. نکته آخر نیز حجم کنش های مهم رودیگر است (دایره های پر رنگ تر). این معنای واقعی آن چیزی است که مدافع میانی آلمانی می تواند انجام دهد و توماس توخل نیز در به کار گیری او بهترین عملکرد را داشته است.
مدافعان میانی نیز در فوتبال مدرن توسط سرمربیان مولف در حال تکامل هستند. دوره داده های آماتور و کنش های تدافعی آماتور دیگر به پایان رسیده. مدافعان میانی را دیگر با تکل زدن نمی سنجند چرا که فوتبال مدرن به دنبال راه هایی است که آن ها اصلا نیازی به تکل زدن نداشته باشند. فوتبال مدرن در حال طی کردن مسیر مشخصی است و در این راه سرمربیان و تیم هایی برنده هستند، که این اصول را بشناسند، آن ها را به کار گیرند و برای تکامل، هر روز ایده جدیدی داشته باشند.
*داده های فنی پیشرفته از کمپانی های مرجع StatsBomb و Wyscout استخراج شده اند.