با بالا گرفتن احتمال قتل فجیع جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در ترکیه، دولت‌های آمریکا و بریتانیا هم رسما از حضور در کنفرانس سرمایه‌گذاری که قرار است هفته آینده در ریاض برگزار شود انصراف دادند.
روز پنجشنبه (۱۸ اکتبر - ۲۶ مهر) این دو کشور اعلام کردند که استیو منوچین، وزیر دارایی آمریکا و لیام فاکس، وزیر تجارت بریتانیا در کنفرانس ریاض شرکت نخواهند کرد.
این نخستین واکنش عملی آمریکا و بریتانیا به ماجرای ناپدید شدن جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد عربستانی است که از روز دوم اکتبر و پس از ورود به کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه ناپدید شده است.
در حالی که مقام‌های ترکیه و مدارک و اطلاعاتی که در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته ادعای "شکنجه، قتل و قطعه‌قطعه شدن" آقای خاشقجی توسط ماموران امنیتی و اطلاعاتی اعزام شده از عربستان را مطرح می‌کنند، ریاض همچنان این ادعاها را بی‌اساس می‌داند و هرگونه دست داشتن در آن تکذیب می‌کند.
همزمان هلند و فرانسه هم با بایکوت اجلاس ریاض اعلام کرده‌اند که سفر وزرای بازرگانی خود به عربستان را لغو کرده‌اند.
بایکوت این کنفرانس که از آن به عنوان "داووس صحرا" یاد می‌شود بحران بزرگی برای محمد بن سلمان، ولیعهد جوان عربستان ایجاد کرده که امیدوار بود با جذب سرمایه‌گذاری خارجی به برنامه خود برای آینده بدون نفت عربستان جامه عمل بپوشاند.
اما پس از آن که همه گزارش‌های منتشر شده در حواشی ناپدیدشدن جمال خاشقجی انگشت اتهام را به سوی محمد بن سلمان نشانه رفتند، بسیاری از چهره‌های سیاسی و اقتصادی جهان این کنفرانس را بایکوت کردند.
پیش از وزرای آمریکا، بریتانیا، هلند و فرانسه هم مدیران سرشناس شرکت‌هایی چون اوبر، جی‌پی‌مورگان، ویرجین و کسانی چون ریچارد برانسون، میلیاردر سرشناس بریتانیایی و کریستین لاگارد، مدیر صندوق جهانی پول از حضور در این کنفرانس انصراف داده بودند.
رسانه‌های حامی این کنفرانس چون نیویورک تایمز و سی‌ان‌ان هم هفته گذشته از اسپانسر بودن این کنفرانس کنار کشیدند.
با وجود این، عربستان اعلام کرده مطابق برنامه این کنفرانس را برگزار خواهد کرد و برخی از کمپانی های بزرگ چون گلدمن ساکس و پپسی هم گفته‌اند هنوز برنامه سفر خود به ریاض را لغو نکرده‌اند.
استیو منوچین، وزیر دارایی آمریکا، امروز (پنجشنبه) اعلام کرد که برنامه سفر خود به ریاض را پس از مشورت با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری و مایک پومپئو، وزیر خارجه، لغو کرده است.
آقای پومپئو، که اوایل هفته جاری برای بررسی سرنوشت جمال خاشقجی به ریاض و ترکیه سفر کرده بود به رئیس جمهوری کشورش توصیه کرده برای تصمیم گیری درباره این ماجرا چند روز دیگر به ریاض فرصت دهد.
آقای پومپئو در جریان سفر خود به ریاض با ملک سلمان، پادشاه و محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور دیدار کرد و به خبرنگاران گفت که عربستان وعده داده که در این باره تحقیقات دقیق و شفافی انجام دهد.
با وجود این، انصراف استیو منوچین، وزیر دارایی آمریکا که در دو هفته گذشته تلاش کرده بود با تاکید بر اهمیت روابط سیاسی و اقتصادی با عربستان، از واکنش به این ماجرا پرهیز کند، مهمترین ضربه به کنفرانس سرمایه گذاری ریاض ارزیابی خواهد شد و می‌تواند نشانه ای از آماده شدن کاخ‌سفید برای اقدامات تنبیهی علیه ریاض تلقی شود.
درخواست برای مداخله سازمان ملل
در همین حال، با گذشت بیش از دو هفته از ناپدیدشدن آقای خاشقجی، گروه‌های حقوق‌بشری در نقاط مختلف جهان از ترکیه درخواست کرده‌اند که تحقیقات درباره سرنوشت جمال خاشقجی را به سازمان ملل متحد واگذار کند.
سازمان های عفو بین الملل، دیدبان حقوق بشر، گزارش‌گران بدون‌مرز و کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران همگی به ترکیه توصیه کرده‌اند که تحقیقات "یک سویه" از سوی دولت عربستان در این زمینه "کافی و متقن" نخواهد بود.
فایل صوتی ضبط شده چیست؟
محققان ترکیه از همان ابتدای شروع تحقیقات از وجود شواهدی صوتی از قتل آقای خاشقجی سخن گفته بودند.
گزارش‌ها در رسانه‌های ترکیه جزییاتی دلخراش از آنچه گفته می‌شود آخرین دقایق زندگی جمال خاشقجی بوده ارائه می‌کند.
یک روزنامه چاپ ترکیه نوشته است که صدای محمد عتیبی، کنسول عربستان در استانبول، در این فایل‌ها هست.
روزنامه شفق‌نو که به دولت ترکیه نزدیک است نوشته در این فایل صدای او شنیده می‌شود که به ماموران سعودی می‌گوید: "این کار را بیرون بکنید. مرا به دردسر خواهید انداخت."
آقای عتیبی روز سه‌شنبه به ریاض برگشت.
محققان ترکیه در ساعات نخست روز پنجشنبه در حال ترک اقامتگاه کنسول عربستان در حدود ۲۰۰ متری ساختمان کنسولگری دیده شدند. به گزارش خبرگزاری رویترز جست و جوی اقامتگاه حدود ۹ ساعت طول کشید.
این تیم شامل ماموران دادستانی و متخصصان پزشکی قانونی بود.
تصاویر دوربین‌های مداربسته نشان می‌دهد که کمتر از دو ساعت بعد از ورود آقای خاشقجی به کنسولگری، اتومبیل‌هایی با پلاک دیپلماتیک به اقامتگاه کنسول تردد می‌کنند.
جمال خاشقجی کیست؟
جمال خاشقجی یکی از سرشناس‌ترین منتقدان ولیعهد عربستان سعودی است، ولیعهدی که اصلاحاتش با ستایش غرب مواجه بوده اما همزمان ظاهرا به سرکوب منتقدان پرداخته و در این میان فعالان حقوق بشر و حقوق زنان و روشنفکران و روحانیون بازداشت شده‌اند.
جمال خاشقجی، از دهه ۸۰ میلادی در رسانه‌های مختلف عربستان فعالیت داشته و یکی از آخرین پست‌های او پیش از ترک خاک عربستان سردبیری روزنامه الوطن و یک شبکه تلویزیونی سعودی بوده که تنها برای مدت کوتاهی فعال بود. او سال‌ها به خاندان حاکم در عربستان نزدیک بوده و مشاور چندین مقام ارشد سعودی بوده است.
پس از آن که چندین تن از دوستان آقای خاشقجی بازداشت شدند، ستون او در روزنامه الحیات لغو شد و گفته شده که به او هشدار داده شده بود دیگر توییت نکند.
او سپس از عربستان خارج شد و به آمریکا رفت و در نزدیکی شهر واشنگتن ساکن شد و از آنجا برای واشنگتن پست نوشت و در شبکه‌های تلویزیونی عربی و غربی به عنوان کارشناس حاضر می‌شد.
جمال خاشقجی در سپتامبر امسال در روزنامه واشنگتن پست نوشت: "من خانه‌ام، خانواده‌ام و شغلم را ترک کرده‌ام و صدایم را بلند می‌کنم و کاری غیر از این، خیانت به افرادی خواهد بود که در حال پژمردن در زندان هستند. من موقعی که خیلی‌ها نمی‌توانند حرف بزنند، حرف می‌زنم."
واشنگتن پست امروز (پنجشنبه) یادداشتی از جمال خاشقجی منتشر کرد که گفته شد آخرین نوشته او برای این روزنامه آمریکایی بوده و یک روز پس از ناپدید شدنش آماده انتشار شده بوده اما این روزنامه آن را به امید بازگشت آقای خاشقجی نگه داشته بود.
در این یادداشت آقای خاشقجی ضمن نگرانی از افزایش سرکوب روزنامه‌نگاران در جهان عرب نوشته بود: "بسنده کردن به محکوم کردن علنی و سپس سکوت جهانی در برابر سرکوب‌ها به این حاکمان برای پیش‌برد اعمالشان اختیار تام داده است."
منبع: بی بی سی
