در سال 2700 به دلیل زبالههای فراوانی که انسان تولید کرده است عملا زندگی روی کره زمین غیرممکن شده و زمین از حضور حیات خالی شده است. وال-ای روباتی است که برای جمعآوری زبالهها و بستهبندی آنها طراحی شده و بیشتر از زمان برنامهریزی شده قبلی عمرکرده و روی زمین تنها مانده است و به نظر میرسد فراموش کردهاند او را با خو ببرند. یک روز وال-ای سفینهایی را میبیند که روی زمین فرودآمده و روباتی به نام ایوا از آن خارج میشود.
والی برای ۷۰۰ سال مدام مشغول جمع آوری آشغال بوده و سعی کرده برای خودش زندگی کوچکی به وجود بیاورد و از هر آشغالی که هنوز به طور کلی از بین نرفته است، استفاده کند، از جمله نوار ویدئویی از فیلم موزیکال «سلام دالی!» که تماشای مدام صحنه های گروهی و گوش سپردن به آواز عاشقانه دو شخصیت اصلی فیلم باعث می شود از یادش نرود که چقدر تنهاست. در این بین وقتی سفینه ای از طرف انسان ها رباتی را به کره زمین می فرستد و ربات به کندوکاو بر کره خاکی ما می پردازد و می خواهد دنبال نشانه ای از حیات باشد، والی مبهوت قدرت و چابکی این ربات مونث می شود. EVE ( مخفف ExtraterrestrialVegetation Evaluator به معنای کاوشگر حیات در سیارات خارجی و به معنای حوا) رباتی است فوق پیشرفته که چیز زیادی درباره عشق و رقص و آشغال هایی که هنوز قابلیت استفاده دارند نمی داند و ماموریت اش پیدا کردن ریشه های حیات است. والی که مدتی است یک گیاه کوچک سبز پیدا کرده است، گیاه را به ایو نشان می دهد. ایو به صورت خودکار گیاه را پیش خودش نگاه می دارد و خاموش می شود. سفینه کاوشگر برای برگرداندن ایو به کره زمین باز می گردد و او را به سفینه اصلی بر می گرداند. در این بین والی که مجذوب ایو شده است به دنبال او می رود و می خواهد دل این ربات را هرطور که شده به دست بیاورد.
فصل ابتدایی فیلم و افشای تدریجی وضعیت زمین به شکلی غافلگیر کننده را در نظر بگیرید. در حالی که دوربین با یک موسیقی شاد در حال نزدیک شدن به زمین است، بینندهای که منتظر دیدن تصاویری متناسب با موسیقی است ناگهان همراه با فید شدن آرام موسیقی و با دیدن اینکه زمین به یک زبالهدانی تبدیل شده دچار تعجب میشود از اینکه چه اتفاقی ممکن است افتاده باشد و این، هم برای بینندهی کودک قابل درک است، هم حاوی نکات ریزی است که بینندهی بزرگسال توجهش به آنها جلب میشود. انتخاب نماهای حساب شده و تأکیدات بجا که آگاهانه از «وال.ای» چهرهای انسانی و نیز تنها و رمانتیک ترسیم میکند (حالت صورت و خصوصا چشمها، آویزان کردن زه غلتکهایی که با آنها حرکت میکند به شکل جوراب بر روی صفحهای که جالباسی کارگر از کار برگشتهای را به ذهن متبادر میکند، تماشا کردن فیلم و مشخصاً موزیکال بعد از ساعت کاری و...) باعث میشود تا حس همذاتپنداری بیننده با وال.ای نیز از ابتدا به درستی شکل بگیرد و بیننده تصوری پینوکیو شکل از یک ربات دارای احساسات بهدست بیاورد. از همینجاست که نشانهگذاریها و نیز استعارهگراییهای کارگردان شروع میشود و انصافاً نیز آنها در اکثر موارد بجا و درست به کار برده میشوند و خصوصا استعارهها کاملاً در دل فیلم جای میگیرند. مثلا وضعیت جسمانی وال.ای که ترکیبی است خشک از مربع و مستطیل و همانند مکعبهایی که خود او میسازد یادآور نظامهای شبکهبندی شده است و در نقطه مقابل، چشمان او و جسم «ایو»، که دارای ظاهری خمیده و منعطف هستند و کارگردان به این شکل قصد یکسانسازی بین این دو جنبهی ظاهری آنها را داشته است.
از سویی دیگر به لحاظ استعاری میتوان فیلم را از جنبههای مختلف با «2001: یک اودیسه فضایی» ساختهی استنلی کوبریک مقایسه کرد. به بیانی بهتر، فیلم در توضیح روند تسلط کامپیوترها بر انسان آشکارا تحت تأثیر این فیلم است. چه اینکه در فیلم کوبریک کامپیوتری که مسئولیت انجام مأموریتی را به عنوان مغز متفکر یک سفینه به همراه دو انسان دیگر بر عهده دارد وقتی متوجه میشود که آن دو نفر قصد دارند به دلایلی مأموریت را لغو کنند، تصمیم به از بین بردن آن دو نفر میگیرد و حتی موفق میشود یکی از آنها را بکشد که در نهایت نفر دوم، با از کارانداختن کامپیوتر به هدفش میرسد. حتی کامپیوتری که در اودیسه نشان داده میشود دارای چشمی قرمز رنگ بزرگی به عنوان چشم ناظر است که عینا این مورد در «وال.ای» در کامپیوتر مورد استفادهی کاپیتان نیز دیده میشود. علاوه بر این در استفادهای کمیک لحظهای که کاپیتان سعی میکند از جای خود بلند شود موسیقی «چنین گفت زرتشت» ساخته اشتراوس به گوش میرسد که یکی از اصلیترین تمهای «2001: یک اودیسه فضایی» است. اولین باری که این موسیقی را در فیلم کوبریک میشنویم صحنهی عنوانبندی فیلم است که زمین از پشت ماه به آرامی و با عظمت در حال طلوع کردن است و گویی کارگردان «وال.ای» قصد داشته تا با استفاده از این موسیقی در آن صحنه به نوعی این مسئله را به ذهن متبادر کند که بلند شدن برای کاپیتان به حدی سخت است که گویی قصد دارد حجمی به اندازه کره زمین را جابهجا کند. البته این مشابهسازیها به همینجا ختم نمیشوند و معلق ماندن وال.ای در فضا باز هم با استعارهای از اودیسه و نیز فرود سفینهی انسانها بر روی زمین که با نحوه نمایش خاصی که دارد کاملا یادآور کشتی نوح است ،موارد دیگر از این استعارهپردازیهاست که البته هر یک در جای خود در فیلم حضور دارند و حتی بدون در نظر گرفتن جنبهی استعارهای، اضافه و گلدرشت به نظر نمیرسند.
آنچه در ساخت این فیلمها مهم است ذهنیت خلاقی است که حتی گاه کلیشهها را به شکلی پشت هم میچیند که نهتنها آزار دهنده نیست، بلکه دوستداشتنی نیز است. نگاهی به پلات کلی فیلم از منظر عشقی آن (موجود تنهایی که با حیوان مورد علاقهاش زندگی میکند و غیر از کار فعالیت دیگری ندارد تا اینکه پای یک عشق به زندگیاش باز میشود) به حدی هوشمندانه در بستر جدیدی روایت شده که ابدا تکراری به نظر نمیرسد. حال در نظر بگیرید که کارگردان تمام این داستان را در طول حدود دو ساعت تنها با تصویرپردازی و با چیزی کمتر از سی دقیقه دیالوگ ساخته است و مد نظرش مخاطبان کودک نیز بودهاند. شاید این طرز فکر به نوعی راز موفقیت اندرو استانتون، کارگردان فیلم باشد.
اگر فیلم را به عنوان یکی دیگر از فیلم هایی با درونمایه ای مشخص و به قول معروف «حاوی پیام» نگاه کنیم، نه تنها قابل قیاس با فیلم های مهم ژانر علمی تخیلی نیست، بلکه فیلمی است ساده با یک پیام: «بیاییم به سیاره زمین فکر کنیم، اینجا را آشغال دانی نکنیم. » اما وال. ای این قدرت را دارد که خودش را از این جمله دور کند و ما را به جاهای دیگری ببرد.
هوشمندی فیلمنامه نویس و کارگردان فیلم در اینجاست که آنها عوض اینکه داستان را به سمت انسان ها هدایت کنند و آنها را محور داستان قرار دهند، تمام حواس خود را به شخصیت «وال. ای» (مخفف Waste Allocation Load Lifter Earth class و به معنای تفکیک کننده و جمع کننده آشغال ـ مدل کره زمین) معطوف کرده است. از حالا به بعد بگذارید «وال. ای» با آن اسمی که در فیلم به صورت آوا به گوشمان می خورد صدا کنیم؛ بهش می گویم والی. والی یکی از هزاران رباتی است که انسان ها ۷۰۰ سال قبل و به خاطر پر شدن سیاره زمین از آشغال اختراع کرده اند و وظیفه جمع آوری آشغال های کره زمین را به عهده آنها گذاشته اند و خودشان به مدت پنج سال سیاره را ترک کردند. میزان آشغا ل ها به قدری بود که بعد از پنج سال نتوانستند از عهده جمع آوری آن بربیایند و به همین خاطر تمام آشغال جمع کن ها را خاموش کردند و سفینه انسان ها را تا توانستند از سیاره زمین دور کردند، اما در این میان یکی را فراموش کردند و این ربات برای ۷۰۰ سال، بله ۷۰۰سال، بدون اینکه یک روز از وظیفه خودش تخطی کند به جمع آوری زباله ها پرداخته است و زباله ها بعد از این مدت هنوز تمام نشده اند.
والی که از انرژی خورشید برای شارژ خودش استفاده می کند، رباتی مهربان، تنها و آرام است که همذات پنداری نکردن و همراه نشدن با او کار بسیار دشواری است. همراه شدن با او به معنای این است که به سفری رمانتیک برویم و داستان عشق والی را دنبال کنیم.
دوبله فارسی
زیرنویس فارسی
کیفیت 1080p، با حجم 1200 مگ