معرفی رمان موبی‌دیک
موبی‌دیک نام رمانی مشهور نوشته‌ی هرمان ملویل نویسنده‌ی نامدار آمریکایی سده‌ی 19 میلادی است که در سال ١851 نگاشته شد.
کارلوس فوئنتس نویسنده‌ی مشهور مکزیکی در آغاز مقاله‌ای با عنوان «پرومته‌ی از بندرسته یا Prometheus Unbound» درباره‌ی موبی‌دیک میگوید :
"موبی‌دیک قصه نبرد ناخدا آخاب با وال سپید است. این گفته‌ی موجز درباره‌ی فوق‌العاده‌ترین اثر قرن نوزدهمی ادبیات آمریکا، ای‌بسا گویای همه‌چیز و هیچ‌چیز باشد. موبی‌دیک چیست؟ قصه‌ی بزرگ دریاست. گزارش‌نامه‌ی بزرگی درباره‌ی صنعت والگیری. سرودنامه‌ی بزرگی درباره‌ی طبیعت و دسترنج و شأن و شوکت آدمی. اثر رمزی بزرگ درباره‌ی سرنوشت بشری. پیشگویی رویدادهای قریب‌الوقوع در دوران ما. برشی عمیق در لایه‌ی معنوی و سیاسی ایالات متحده." *
رمان موبی‌دیک در دوران زندگی ملویل، با استقبال چندانی مواجه نشد، و سال‌ها پس از مرگ ملویل در سده‌ی 20، نگاهی دوباره به این رمان می‌شود و در بین شاهکارهای تاریخ ادبیات قرار می‌گیرد. گفته می‌شود ویلیام فاکنر، نویسنده‌ی نامدار آمریکایی آرزو داشته که کاش موبی‌دیک را او نوشته بود. آغاز رمان موبی‌دیک با عبارت «صدایم کن اسماعیل!» یکی از مشهورترین آغاز های کتاب در دنیای ادبیات است.
رمان موبی‌دیک توسط مترجمان مختلفی به زبان پارسی برگردانده شده است اما در این بین تنها دو مترجم، کتاب را به صورت کامل ترجمه کرده و سایر ترجمه‌ها متن خلاصه شده هستند. ترجمه‌ی شادروان پرویز داریوش که توسط انتشارات امیرکبیر و ترجمه‌ی صالح حسینی که توسط انتشارات نیلوفر چاپ گردیده است دو ترجمه‌ای هستند که متن کامل داستان را دربر دارند.
موبی‌دیک و اقتباس‌های سینمایی
در دنیای هنر هفتم هم چندین اقتباس سینمایی و مینی سریال‌های تلویزیونی از این رمان مشهور انجام گرفته است که به معرفی آن‌ها میپردازیم :
1. موبی‌دیک 1930
نخستین اقتباس سینمایی که از رمان ملویل به کارگردانی لوید بیکن در سال 1930 صورت گرفت.. جان باریمور در این فیلم نقش ناخدا آخاب را بازی کرد.
2.موبی‌دیک محصول 1956
این فیلم دومین و مشهورترین اقتباس سینمایی است که از این رمان صورت گرفته و کارگردانی آن برعهده‌ی جان‌هیوستون بوده و بازیگر شخصیت نخست داستان یعنی ناخدا آخاب (اِیهَب) را گریگوری پک بازی کرده است.
3. موبی‌دیک محصول 1998
دیگر اثر اقتباسی از این رمان، یک مینی سریال 2 قسمتی بود که در سال 1998 و به کارگردانی فرانس رودام ساخته شد..پاتریک استوارت در این فیلم نقش ناخدا آخاب را بازی کرد.. گریگوری پک بازیگر آخاب در فیلم هیوستون، در این فیلم نیز نقش‌آفرینی کوتاهی داشت.. این فیلم کاندیدای 14 جایزه گلدن کلوب هم شد که در پایان 5 جایزه برد که 3 تا در زمینه‌ی موسیقی، یکی در زمینه‌ی تمایز ویژگی های تلویزیونی، درام تلویزیونی و سریال های کوتاه و یکی هم در زمینه‌ی بهترین بازیگر نقش مکمل مرد بود که به گریگوری پِک تعلق گرفت.
4. موبی‌دیک 2010
این فیلم که در سال 2010 و به کارگردانی Trey Stokes ساخته شد چندان اثر موفقی نبود و ببینندگان هم چندان توجهی به آن نداشتند.. کسب نمره‌ی کمتر از 3 در سایت imdb شاید بیانگر همه‌چیز در مورد این فیلم باشد.. در این فیلم کوشش شد که داستان موبی‌دیک در دوران مدرن رخ دهد و از هلیکوپتر و زیردریایی و حتی سلاح‌های جنگی پیشرفته‌ی روز استفاده شد که با روح اثر کلاسیک ملویل پیوندی نداشت و شاید همین یکی از دلایل اصلی شکست فیلم بود.
5. موبی‌دیک 2011
آخرین اقتباس سینمایی از رمان موبی‌دیک که به کارگردانی مایک بارکر و با نقش آفرینی ویلیام هارت در نقش ناخدا آخاب ساخته شد. این فیلم را هم می‌توان اقتباسی خوب از رمان ملویل به شمار آورد.
⚠️ اورسن ولز و فیلمبرداری ناتمام از موبی‌دیک در سال 1971 :
وقتی جان هیوستون «موبی دیک» را ساخت منتقدی نوشت که این فیلم را باید اروسن ولز می‌ساخت و هیوستون در آن بازی می کرد! ولی آن روزها کمتر کسی خبر داشت که ولز مترصد ساخت این فیلم بود. او یک بار در لندن نمایشی اقتباسی از رمان بزرگ هرمان ملویل را روی صحنه برد. برخی خبرها می گویند که ولز کار روی نسخه سینمایی فیلم را شروع کرد و حتی چند پرده از فیلم را هم فیلمبرداری کرد. ولی هیچ وقت نسخه ای از این فیلم پیدا نشد. بعدها این آجا کادار، محبوبه ولز، بود که گفت ولز بخشی از این فیلم را ساخته است. او دو قوطی را که روی آن نام موبی دیک نوشته بود به مطبوعات نشان داد ولی کمتر کسی چیزی درباره این فیلم می داند.**
هرمان ملویل برای نگارش رمان موبی‌دیک، از چه رخداد یا ردخدادهایی الهام گرفت؟
ملویل داستان‌های گوناگونی از سفرهای دریایی ملوانانی که برای شکار نهنگ می‌رفتند شنیده بود...در سده‌های 17 تا 19 میلادی شکار نهنگ‌ها به جهت دستیابی به روغن نهنگ، گوشت آن‌ها و همچنین بدست آوردن عنبر که در صنعت عطر سازی کاربرداشته رواج داشته است. اما در سال 1820 یکی از این کشتی‌های تجاری با نام اِسِکْس در سفر دریایی خود توسط نهنگی بسیار غول پیکر مورد هجوم قرار می‌گیرد.. 30 سال پس از این حادثه ملویل با تنها شخصی از ساکنان آن کشتی که پس گذشت 3 دهه از رخداد یاد شده، زنده بوده است دیدار کرده و داستان وی را از حادثه‌ی رخ داده می‌شنود و با الهام گیری از آن رمان موبی‌دیک را خلق میکند.
ماجرای کشتی اِسِکْس در سال 2015 توسط ران هاوارد، کارگردان آمریکایی در فیلم «در دل دریا» به تصویر کشیده شد. از بازیگران این فیلم می‌توان به کریس همسورث، کیلین مورفی، تام هالند و... اشاره کرد.
امیدوارم مطلب رو دوست داشته و لذت برده باشین.. برای خودم موبی‌دیک داستان جذابی بوده و هم رمانش رو خوندم و هم برخی از اقتباس‌های سینماییش رو دیدم.. متن کتاب 700ص است و شاید خوندنش از حوصله‌ی خیلی‌ها خارج باشه + متن کتاب کمی سنگین بوده و پر است از اسامی کتاب مقدس و همچنین بخش‌های زیادی رو هم به توضیحات در مورد حرفه‌ی والگیری، چگونگی مسیریابی در دریا، چگونگی شکار نهنگ و جدا کردن گوشتش و... پرداخته که شاید مورد پسند همه نباشه واسه همین تماشای فیلمش رو حتمن توصیه میکنم.. خودم مینی سریالی که در سال 1998 ساخته شده رو بیشتر دوست داشتم ولی خب تا اونجا که اطلاع دارم زیرنویس پارسی نداره مگه اینکه دوبله شده از برخی سایت‌ها بگیرین.. این مینی سریال در دهه 80 خورشیدی از شبکه‌ی 2 پخش شد.
* موبی‌دیک یا نهنگ بحر. نوشته‌ی هرمان ملویل. برگردان صالح حسینی. تهران: انتشارات نیلوفر، چاپ 1 پاییز 1394،ص 747
** برگرفته از سایت برترین‌ها : «پروژه‌های ناتمام اورسن ولز»
