در سپتامبر ۲۰۲۵، گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) نشان داد که ایران به سطح غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم رسیده و ذخایر آن به بیش از ۹۰۰۰ کیلوگرم افزایش یافته، که تنها چند گام با سطح ۹۰ درصدی تسلیحاتی فاصله دارد. این پیشرفت، که سعید جلیلی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران از ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳، آن را در نامه‌ای محرمانه به رهبر انقلاب در فوریه ۲۰۲۲ به عنوان «اقدام ضروری برای افزایش بازدارندگی» توصیه کرد، از همان زمان، موجی از نگرانی‌ها را برانگیخت. این گزارش، پیامدهای غنی‌سازی ۹۰ درصدی اورانیوم را تحلیل می‌کند.
- رسول سلیمی: در عمق پیچیدگی‌های دیپلماتیک خاورمیانه، جایی که سایه حملات ژوئن ۲۰۲۵ اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران هنوز بر مذاکرات جهانی سنگینی می‌کند، غنی‌سازی ۹۰ درصدی اورانیوم به نمادی از بن‌بست هسته‌ای تبدیل شده است. سعید جلیلی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران از ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳، در نامه‌ای محرمانه به رهبرانقلاب در ۱ فوریه ۲۰۲۲ و بعد از پیروزی ابراهیم رئیسی نوشت: «ایران باید غنی‌سازی را به ۹۰ درصد برساند و از مذاکرات وین خارج شود، زیرا این اقدام، بازدارندگی ملی را افزایش می‌دهد و امتیازات لازم از ایالات متحده را تضمین می‌کند» (روزنامه شرق و خبرگزاری فارس). این پیشنهاد، که جلیلی آن را بخشی از استراتژی «اقتصاد مقاومتی» می‌دانست، ریشه در دوره مذاکرات او دارد، جایی که ایران غنی‌سازی را به عنوان اهرم بازدارندگی مطرح کرد.
تردیدی وجود ندارد که در طول سال‌های گذشته، طرف بدعهد و مقصر در پرونده هسته‌ای ایران، طرف‌هایی بودند که با خروج از توافق پذیرفته‌شده بین‌المللی حاضر به اجرای تعهدات خود نشدند و در نهایت بر خلاف تمامی قوانین و مقررات بین‌المللی با اقدام نظامی تجاوزکارانه و نامشروع علیه برنامه هسته‌ای ایران، کار را به مواجهه نظامی رساندند. ایران بر اساس معاهده NPT حق دارد که تمامی فعالیت‌های صلح‌آمیز خود را ادامه دهد و اصرار برخی طرف‌های خارجی بر منع ایران از فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای، نامشروع، غیرقانونی و خلاف پیمان عدم اشاعه هسته‌ای است.
در طول سال‌های گذشته، طرف‌های غربی از تمامی ابزارهای فشار برای سلب حق مشروع ایران برای غنی‌سازی استفاده کرده‌اند که از تحریم و فشار اقتصادی و سیاسی شروع شد و در خردادماه امسال به اقدام نظامی رسید.
هر چند حقوق ایران در غنی‌سازی، کاملا مشروع و منطبق بر قوانین و قواعد بین‌المللی است، برخی از سیاست‌های تهران که در طول سال‌های گذشته از سوی برخی چهره‌های شناخته‌شده مطرح شد، نه تنها کمکی به عادی شدن پرونده هسته‌ای ایران و احقاق حقوق هسته‌ای نشد، بلکه بهانه‌های بیشتری به طرف‌های غربی برای افزایش فشار و حتی توجیه اقدام نظامی علیه ایران داد.
بسیاری از تحلیل‌گران و مقام‌های پیشین معتقدند که افزایش سطح غنی‌سازی، به ویژه از سال ۱۳۹۹ تاکنون نه تنها به بهبود جایگاه ایران در عرصه بین‌المللی کمکی نکرده‌است، بلکه با ایجاد نگرانی در میان طرف‌های دیگر باعث افزایش فشار به تهران و حمایت از اقدام‌های عملی، از جمله حمله نظامی به ایران شده‌است
