درسهای شمال اروپا: وقتی «انسان» مهمتر از «سود» است
تصویر مقایسهای بین نروژ (مدل سوسیالیسم دموکراتیک) و ایالات متحده آمریکا (سرمایهداری افسارگسیخته) نه تنها تفاوتهای دو سیستم اقتصادی، بلکه دو فلسفهی کاملاً متفاوت در مورد «زندگی خوب» و «مسئولیت دولت» را نشان میدهد. در حالی که آمریکا بر آزادی فردی مطلق و تلاطم بازار تأکید دارد، نروژ ثابت میکند که میتوان رفاه جمعی، ثبات و موفقیت اقتصادی را در کنار هم حفظ کرد.
نروژ، به عنوان پیشرو در مدل نوردیک، با تمرکز بر سرمایهگذاری در مردم، نتایج قابل تأملی در کیفیت زندگی به دست آورده است. نرخ فقر در نروژ پایینتر است (۱۰٪ در مقابل ۲۹٪ در آمریکا). این اختلاف فاحش در فقر نشان میدهد که تمرکز بر یک «شبکه ایمنی» اجتماعی قوی، میتواند بخش بزرگی از جمعیت را از سقوط اقتصادی محافظت کند.
مهمترین تفاوت در حوزهی سلامت و امنیت دیده میشود:
سلامت و طول عمر: نروژ، با دارا بودن سیستم درمانی عمومی رایگان (Free Universal health care)، موفق به کسب امید به زندگی بالاتری شده است (۸۱.۷ سال در مقابل ۷۹.۶ سال در آمریکا). همچنین، نرخ مرگ و میر نوزادان در نروژ به طرز چشمگیری پایینتر است (۲ در ۱۰۰۰ تولد در مقابل ۵.۷ در ۱۰۰۰ تولد در آمریکا). این آمار نشاندهنده آن است که دسترسی بدون تبعیض به مراقبتهای بهداشتی با کیفیت، زندگیهای بیشتری را نجات میدهد.
امنیت اجتماعی و کیفری: مدل نروژی ثابت کرده است که رویکرد اجتماعی به عدالت، نتایج بهتری دارد. نرخ قتل در نروژ بسیار پایین است (۰.۵۱ در ۱۰۰,۰۰۰) و نرخ زندانیان آن نیز به طرز شگفتآوری کم است (۷۴ در ۱۰۰,۰۰۰ در مقابل ۸۶۰ در ۱۰۰,۰۰۰ در آمریکا). این تفاوت عظیم نشان میدهد که تمرکز بر توانمندسازی اقتصادی و بازپروری به جای مجازات صرف، جامعه را امنتر و سازندهتر میکند.
در بخشهای دیگر نیز، مدل نروژ تضمینکننده امنیت مالی و حرفهای است:
حقوق کارگران: در نروژ، ۷۰٪ کارگران توسط اتحادیهها حمایت میشوند، در حالی که این رقم در آمریکا تنها ۱۱.۳٪ است. این قدرت اتحادیهها تضمین میکند که دستمزدها منصفانه باقی بماند و حق مرخصیهای با حقوق (مانند ۸ هفته مرخصی سالانه و ۳۵ هفته مرخصی والدین) رعایت شود.
امنیت مالی در دوران پیری: نروژ امنیت مالی را برای سالمندان خود تضمین میکند، در حالی که در آمریکا این امنیت وجود ندارد. این تفاوت نشان میدهد که یک جامعه میتواند از شهروندان خود از گهواره تا گور حمایت کند.
مالکیت خانه: با وجود مالیات بالاتر (۳۸.۵۲٪ میانگین نرخ مالیات شخصی)، نروژ نرخ مالکیت خانه بالاتری (۸۳٪) نسبت به آمریکا (۶۳٪) دارد.
در نهایت، تفاوت بین دو مدل به یک سؤال کلیدی باز میگردد: آیا هدف اقتصاد، تولید ثروت مطلق است یا بهبود زندگی برای بیشترین تعداد ممکن از مردم؟ نروژ نشان میدهد که با وجود تولید ناخالص داخلی (GDP) بالاتر (۷۵,۵۰۰ دلار در مقابل ۵۹,۵۰۰ دلار در آمریکا)، سوسیالیسم دموکراتیک با اولویت دادن به کرامت انسانی، میتواند کشوری شادتر و بسیار امنتر بسازد (رتبه ۲ شادترین کشور در مقابل رتبه ۱۴ آمریکا). این یک درس مهم برای تمام ملتهایی است که به دنبال تعادل بین رفاه و توسعه هستند