مطلب ارسالی کاربران

امیر خسرو دهلوی

مولانای جان ❤ 04/16/2021 - 23:28 مشاهده پروفایل

658 مشاهده / 9 دیدگاه 16 16

این مطلب توسط کاربران طرفداری ارسال شده است و دیدگاه طرفداری نیست. قوانین سایت کاربر محور / گزارش تخلف

🌹 درود بر دوستان گرامی ، همانند روزهای جمعه با معرفی یکی از بزرگان شعر و ادب پارسی گوی در خدمتتون هستیم 🌹

امیر ناصرالدین ابوالحسن خسرو بن امیرسیف‌الدین محمود دهلوی از عارفان و شاعران نامدار پارسی‌گوی هندوستان، در نیمه‌ي دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم می‌زیست.

🌸 امیرخسرو دهلوی 🌸

امیر ناصرالدین ابوالحسن خسرو بن امیرسیف‌الدین محمود دهلوی از عارفان و شاعران نامدار پارسی‌گوی هندوستان، در نیمه‌ي دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم می‌زیست. پدرش سیف‌الدین محمود از امرای قبیله‌ی «لاچین» از ترکان ختایی ماوراءالنهر است. در روزگار حمله و استیلای قوم تاتار، امیر سیف‌الدین محمود مانند بسیاری از ساکنان نواحی شرقی فلات ایران بههندوستان رفت و این مصادف با پادشاهی «شمس‌الدین اِلتُتمش» (۶۰۷-۶۳۳ه.ق) بردهلی بود. امیر سیف‌الدین محمود به خدمت این پادشاه درآمد. اميرخسرو دهلوي، در سال ۶۵۱ هـ ق بهدنیا آمد.

آنچه به تاریخ ز هجرت گذشت

بود سنه ششصد و هشتاد و هشت

سال من امروز اگر بر رسی

راست بگویم همه شش بود و سی

این شاعر نامدار بخش عمده‌ي زندگی خود را در خدمت با سلاطین مختلف روزگارش گذراند، با این حال، دست ارادتی که به سلطان‌المشایخ روزگار خود «شیخ نظام‌الدین محمدبن احمد دهلوی»- مشهور به نظام اولیا (متوفی ۷۲۵ ه.ق) داد و تربیتی که از او یافت، در حوزه‌ي تصوف نیز به اومقام و مرتبه‌ي ویژه‌ای بخشید و تلألؤ آموزه‌های حکمی و عرفانی در اشعار او کاملا آشکار است. او این آموزه‌ها را با بهره‌گیری از آثار استادان نامدار ادب فارسی به ویژه سعدی، نظامی، سنایی و خاقانی در اوج فصاحت و شیوایی عرضه می‌دارد.

شاخ نرگس را ببرد اینک صبا

سهل باشد بردن از کوری عصا

از خیال سبزه خاک بوستان

چشم می دوزم که گردد توتیا

تا عروس گل به دست آید مگر

سیم را چون آب می ریزد صبا

یار سیم اندام من آخر کجاست؟

یارب، او سیمرغ شد یا کیمیا؟

غنچه ای ماند دلم پر خون و تنگ

ای نسیم زلف تو باد صبا

خوش بیا کز حسرت دیدار تو

زندگانی خوش نمی آید مرا

دیگران را شمع مجلس گشته ای

گر نخواهی سوخت خسرو را بیا

🌹 شيوه‌ي شاعری اميرخسرو 🌹

اميرخسرو به نظم و نثر آثار فراواني دارد، در غزل از پيروان سعدي بود، در قصيده از شاعران قرن ششم، خاصه سنايي و خاقانی تقلید مي‌كرد و در مثنوي تابع نظامي گنجوي بود؛

وي يكي از پركارترين شاعران پارسي‌گوي است و در اين باب حقا كم‌نظير است. جامی مي‌گويد او ۹۹ كتابتصنیف كرده است و از قول اميرخسرو نقل كرده‌اند كه اشعارش از چهارصد هزار بيشتر و از پانصد هزار كمتر است

نوشین لبی که لعلش نو کرد جام جم را

هست از پیش خرابی درویش و محتشم را

من خاک پای مستی کانجا که ریخت جرعه

لغزید پای رندان صد صاحب کرم را

گر در شراب عشقم از تیغ می زنی حد

ای مست محتسب کش، حدیست این ستم را

گفتی که غم همی خور، من خود خورم و لیکن

ای گنج شادمانی، اندازه ایست غم را

صوفی که لقمه جوید مشنو حدیث عشقش

کز دل نصیب نبود درمانده شکم را

از حاجی بیابان پرسید ذوق زمزم

چه آگهی زکعبه پرنده حرم را

هست آرزوی جانان کز خلق رو بتابم

من اختیار کردم خلوتگه عدم را

چون کشتی است باری ور هست بیش ور کم

تسلیم کرد خسرو، بگذار بیش و کم را

مهارتی که نظامی گنجوی در تنظیم و ترتیب منظومه‌های خود به کار برده، باعث شده که آثار او مورد تقلید شاعران بعد از او قرار گیرد . اولین کسی که از وی تقلید کرد، امیر خسرو دهلوی بود و بعد از شاعران دیگری نیز از نظامی تقلید کرده‌اند؛ اما وی یکی از موفق‌ترين مقلدان نظامي است. همچنين بعضي از قدما معتقد بودند كه اولين نشانه‌هاي وقوع‌گويي در اشعار اميرخسرو پيدا مي‌شود. سبک او بین عراقی و هندی است.

با وجود اين‌كه اميرخسرو غالب اشعارش را با تقليد و اقتباس از شاعران بزرگ سروده است، بايد پذيرفت كه به ياري طبع روان و ذوق خدادادي و نيز به سبب اين‌كه او در محيط جديدي از ادب فارسيتربیت شده و لهجه‌اي نو و تركيباتي تازه و انديشه‌هايي خاص نصيبش شده بود، طبعا تازگي‌هاي بسيار در سخن وي مشاهده مي‌شود و بسياري از مضامين نو و ابيات منتخب در آثار او ملاحظه مي‌گردد و مسلما به همين سبب است كه شاعران و نويسندگان بعد از او بارها به استادي ياد كرده‌اند.

دیوان امیر خسرو دهلوی